توانبخشی:
توانبخشی یا بازتوانی عبارت است از آموزش و درمان فرد معلول به منظور حداکثر استفاده و بکارگیری از آن حداقل امکانات موجود در فرد معلول،در جهت کاهش ناتوانی ناشی از معلولیت او.
معلولیت بیماری نیست. بلکه عموما آثار بعد از بروز عارضه روی موجود زنده است.بنابرین مشخصا خصوصیاتی غیر ازبیماری دارد.
بیماری یا باید درمان شود یا در غیر این صورت به گونه ای پیش رونده ،موجب آزار و اذیت و نهایتا هلاکت شخص بیمار می شود.در صورتی که معلولیت اینطور نیست.
معلولیت در شخص باقی می ماند و فرد معلول می داند .که باید با همان وضعیت به زندگیش ادامه و لهذا ناچار است به نحوی با وضعیت موجود خود کنار بیاید و به زندگی خود ادامه بدهد.
همین کنار اومدن با معلولیت و به زندگی ادامه دادن،خود اولین اقدام در جهت بازتوانی است .که توسط خود معلول انجام می گیرد.
ریشه انرا در انگیزه «صیانت ذات» یا میل زیست که خصیصه اصلی ادامه بقاء هر موجود زنده است. می توان یافت.ولی علی رغم تمامی این نیروی شگرف،باز می بینیم که در بسیاری موارد فرد معلول حس تلاش برای بقاء را کم کم از دست دادهدر جهت به کارگیری نیروهای غیر معلول بدن خود فعالیـت نمیکند و همین موجب پس رفتن روز افزون سلامت وی گشته،.روز به روز او را در کم توان خود مغرورق تر می سازد.
به همین جهت بسیاری را عقیده بر این است که :«به فرد معلول روحیه بدهید.او خود،را تا حد ممکن بازتوانی می کند»
این بدان معنا است که بزرگترین کمک در امر بازتوانی معلولین را می توان از طریق ایجاد روحیه و از بین بردن زمینه های یاس آلود روانی در وی ایجاد نمود.
در صحت این ادعا شکی نیست،چه در طول تاریخ امثال«هلن کلر»و چه در زمان حاضر روحیه عالی معلولین عزیز ما در جنگ تحمیلی،دلیلی بارز بر صحت این مدعاست و عموما یکی از مبانی و اصول اولیه توانبخشی،خواست خود معلول در امر بازتوانی است.و هر چه این خواست و همیاری از طرف وی بیشتر باشد.،توانبخشی موفق تر خواهد بود.بنابرین می پذیریم که اولین اقدام در جهت توانبخشی،ایجاد روحیه و امید به آینده در معلول است.ولی این تنها اقدام لازم نیست بلکه اولین اقدام لازم است.چون طبعا نیاز به مسئله تکینم نیز مطرح می گردد.
تقریبا از بعد از جنگ جهانی دوم توانبخشی یا بازتوانی بعنوان شاخه از پزشکی بطور جدی مورد پژوهش و تحقیق واقع شد .و حاصل این پژوهش ها در حال حاضر اندک نیست.امروزه از طریق برنامه های خاص و به کمک ابزار تکنیک هاپیشرفته،بسیاری از معلولیتها به میزان قابل ملاحظه ای قابلیت بازتوانی داشته.درصد چشمگیری به استقلال و خود کفایی فرد معلول می افزاید.
روش هایی که عموما در بازتوانی معلولین بکار می رود موارد ذیل است:
-
به کمک متد های علمی شناخته شده،عضو ضعیف شده یا ناتوان تحت درمان یا پرورش خاص قرار می گیرد .تا به نهایت بهره دهی خود برسد.مثالی که در این مورد می توان آورد،آموزش مخصوص کودکان معلول ذهنی است که به کمک این آموزش،سعی می گردد. ورزشی متناسب برای فعالتر نمودن ذهن کودک معلول ذهنی انجام گیرد.یا گفتاردرمانی در اینگونه معلولین،که با تکنیک های خاص،ناتوانی اعضای تکملی آن مورد پرورش و بازتوانی قرار می گیرد.
-
با پر کار کردن یا مهارت بخشیدن به سایر اعضای سالم فرد معلول،سعی می گردد. تا حدی کم کاری عضو معلول وی جبران گردد که این روش در فیزیوتراپی و کاردرمانی نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
-
مهارت در استفاده و بکارگیری ابزار و وسایلی که به خاطر خود کفا نمودن افراد معلول تهیه گردیده .به طور نمونه،استفاده از پای مصنوعی ،عصا و سمعک به طور کلی توانبخشی معلولین ذهنی شامل موارد زیر می گردد:
-
ایجاد روحیه و جوی مساعد در جهت پذیرش وضع موجود،بمنظور پرورش و بالندگی فرد معلول ذهنی.طبعا اساسی ترین مرحله در باروری شخصیتی هر فرد اولین دوران زندگی او در درون خانواده است.همانطور که می دانیم اکثریت خانواده در برخورد با معلولیـت دچار تشنج شده،آن جو عاطفی لازم در خانواده توانبخشی تمرینات گفتاری در مقابل آینه که برای رشد و پرورش هر کودک از جمله کودک ذهنی لازمست،دچار بحران می گردد.آنچنانچه در فصول گذشته نیز اشاره شد.وجود مراکز تشخیص معلولیـت و مشاوره تا حد زیادی قادر خواهد بود. مشکلات یک چنین خانواده را به حد قابل ملاحظه ای کاهش داده،شرایط مناسبی برای رشد و بالندگی کودک معلول ذهنی ایجاد نماید.
-
توانبخشی ذهنی که اساسی ترین اقدام در جهت بهبود دهندگی وضع معلولین ذهنی است.بیشتر به زمینه آموزش و پرورش ذهنی ربط پیدا می کند که لزوما با رعایت اصولی نیز همراه باشد.به لحاظ اهمیت موضوع،این مبحث در فصل جداگانه ای تحت عنوان آموزش و پرورش مورد بحث قرار می گیرد.
-
توانبخشی زمینه های جانبی در معلولیتهای ذهنی،در مواردی از معلولیـت های ذهنی که مشکلات جسمی _حرکتی و تکلمی به به نحوی است که لزوما می باید تحت برنامه خاص توانبخشی جسمی و گفتاری قرار گیرند.
مسئولیت یک چنین وظایفی را بخشهای ارتوپدی ،فیزیوتراپی،کاردرمانی و گفتاردرمانی بعهده دارند.
اینستاگرام کلینیک یاشا ـ خدمات گفتاردرمانی ـکاردرمانی ـ روانشناسی در گرگان