توانبخشی:

توانبخشی يا بازتوانی عبارت است از آموزش و درمان فرد معلول به منظور حداکثر استفاده و بکارگيری از آن حداقل امکانات موجود در فرد معلول،در جهت کاهش ناتوانی ناشی از معلوليت او.

معلوليت بيماری نيست. بلکه عموما آثار بعد از بروز عارضه روی موجود زنده است.بنابرين مشخصا خصوصياتی غير ازبيماری دارد.

بيماری يا بايد درمان شود يا در غير اين صورت به گونه ای پيش رونده ،موجب آزار و اذيت و نهايتا هلاکت شخص بيمار می شود.در صورتی که معلوليت اينطور نيست.

معلوليت در شخص باقی می ماند و فرد معلول می داند .که بايد با همان وضعيت به زندگيش ادامه و لهذا ناچار است به نحوی با وضعيت موجود خود کنار بيايد و به زندگی خود ادامه بدهد.

همين کنار اومدن با معلوليت و به زندگی ادامه دادن،خود اولين اقدام در جهت بازتوانی است .که توسط خود معلول انجام می گيرد.

ريشه انرا در انگيزه «صيانت ذات» يا ميل زيست که خصيصه اصلی ادامه بقاء هر موجود زنده است. می توان يافت.ولی علی رغم تمامی اين نيروی شگرف،باز می بينيم که در بسياری موارد فرد معلول حس تلاش برای بقاء را کم کم از دست دادهدر جهت به کارگيری نيروهای غير معلول بدن خود فعاليـت نمیکند و همين موجب پس رفتن روز افزون سلامت وی گشته،.روز به روز او را در کم توان خود مغرورق تر می سازد.

به همين جهت بسياری را عقيده بر اين است که :«به فرد معلول روحيه بدهيد.او خود،را تا حد ممکن بازتوانی می کند»

اين بدان معنا است که بزرگترين کمک در امر بازتوانی معلولين را می توان از طريق ايجاد روحيه و از بين بردن زمينه های ياس آلود روانی در وی ايجاد نمود.

در صحت اين ادعا شکی نيست،چه در طول تاريخ امثال«هلن کلر»و چه در زمان حاضر روحيه عالی معلولين عزيز ما در جنگ تحميلی،دليلی بارز بر صحت اين مدعاست و عموما يکی از مبانی و اصول اوليه توانبخشی،خواست خود معلول در امر بازتوانی است.و هر چه اين خواست و همياری از طرف وی بيشتر باشد.،توانبخشی موفق تر خواهد بود.بنابرين می پذيريم که اولين اقدام در جهت توانبخشی،ايجاد روحيه و اميد به آينده در معلول است.ولی اين تنها اقدام لازم نيست بلکه اولين اقدام لازم است.چون طبعا نياز به مسئله تکينم نيز مطرح می گردد.

تقريبا از بعد از جنگ جهانی دوم توانبخشی يا بازتوانی بعنوان شاخه از پزشکی بطور جدی مورد پژوهش و تحقيق واقع شد .و حاصل اين پژوهش ها در حال حاضر اندک نيست.امروزه از طريق برنامه های خاص و به کمک ابزار تکنيک هاپيشرفته،بسياری از معلوليتها به ميزان قابل ملاحظه ای قابليت بازتوانی داشته.درصد چشمگيری به استقلال و خود کفايي فرد معلول می افزايد.

روش هایي که عموما در بازتوانی معلولين بکار می رود موارد ذيل است:

• به کمک متد های علمی شناخته شده،عضو ضعيف شده يا ناتوان تحت درمان يا پرورش خاص قرار می گيرد .تا به نهايت بهره دهی خود برسد.مثالی که در اين مورد می توان آورد،آموزش مخصوص کودکان معلول ذهنی است که به کمک اين آموزش،سعی می گردد. ورزشی متناسب برای فعالتر نمودن ذهن کودک معلول ذهنی انجام گيرد.يا گفتاردرمانی در اينگونه معلولين،که با تکنيک های خاص،ناتوانی اعضای تکملی آن مورد پرورش و بازتوانی قرار می گيرد.

• با پر کار کردن يا مهارت بخشيدن به ساير اعضای سالم فرد معلول،سعی می گردد. تا حدی کم کاری عضو معلول وی جبران گردد که اين روش در فيزيوتراپی و کاردرمانی نيز مورد استفاده قرار می گيرد.

• مهارت در استفاده و بکارگيری ابزار و وسايلی که به خاطر خود کفا نمودن افراد معلول تهيه گرديده .به طور نمونه،استفاده  از پای مصنوعي ،عصا و سمعک به طور کلی توانبخشی معلولين ذهنی شامل موارد زير می گردد:

1. ايجاد روحيه و جوی مساعد در جهت پذيرش وضع موجود،بمنظور پرورش و بالندگی فرد معلول ذهنی.طبعا اساسی ترين مرحله در باروری شخصيتی هر فرد اولين دوران زندگی او در درون خانواده است.همانطور که می دانيم اکثريت خانواده در برخورد با معلوليـت دچار تشنج شده،آن جو عاطفی لازم در خانواده توانبخشی تمرينات گفتاری در مقابل آينه که برای رشد و پرورش هر کودک از جمله کودک ذهنی لازمست،دچار بحران می گردد.آنچنانچه در فصول گذشته نيز اشاره شد.وجود مراکز تشخيص معلوليـت و مشاوره تا حد زيادی قادر خواهد بود. مشکلات يک چنين خانواده را به حد قابل ملاحظه ای کاهش داده،شرايط مناسبی برای رشد و بالندگی کودک معلول ذهنی ايجاد نمايد.

2. توانبخشی ذهنی که اساسی ترين اقدام در جهت بهبود دهندگی وضع معلولين ذهنی است.بيشتر به زمينه آموزش و پرورش ذهنی ربط پيدا می کند که لزوما با رعايت اصولی نيز همراه باشد.به لحاظ اهميت موضوع،اين مبحث در فصل جداگانه ای تحت عنوان آموزش و پرورش مورد بحث قرار می گيرد.

3. توانبخشی زمينه های جانبی در معلوليتهای ذهنی،در مواردی از معلوليـت های ذهنی که مشکلات جسمی _حرکتی و تکلمی به  به نحوی است که لزوما می بايد تحت برنامه خاص توانبخشی جسمی و گفتاری قرار گيرند.

مسئوليت يک چنين وظايفی را بخشهای ارتوپدی ،فيزيوتراپی،کاردرمانی و گفتاردرمانی بعهده دارند.

اینستاگرام کلینیک یاشا ـ خدمات گفتاردرمانی ـکاردرمانی ـ روانشناسی در گرگان

یادگیری کودک کم توان ذهنی و توصیه های آموزشی

معلول ذهنی و مشکلات

کم توانی ذهنی Mental Retardation