حساسیت زدایی در لکنت:
نقش اضطراب در لکنت:
همانطور که قبلا مشاهده کردیم اضطراب یکی ار عناصر اصلی لکنت است.
وقتیکه فرد دارای لکنت آرام،راحت و با اعتماد است،تمایل دارد روان صحبت کند.زمانیکه عصبی،مضطرب و متزلزل است،بسامد و شدت ناروانی اش به طور مشخصی افزایش می یابد.همچنین مشاهده کردیم که علائم خاص زبانی و موقعیتی با اضطراب همراه بوده و باعث ایجاد ناروایی می شوند.
هدف از حساسیت زدایی، کاهش احساس منفی لکنت است.ما می خواهیم پاسخهای لکنت را از محرکی که به نظر می رسد آنها را برانگیخته می کند جدا نماییم.
ما نمی خواهیم پاسخهای لکنت را از محرکی که به نظر می رسد انها را برانگیخته می کند جدا نماییم.ما نمی خواهیم احساسات منفی را کاملا حذف نماییم،زیرا اگر لازم است مراجعه کننده برای پاسخگویی به رفتار های لکنتش،روش های سازش یافته ای را بیاموزد نیازمند این است که تا حدودی ترس و لکنت را تجربه نماید.
مسلما اگر حذف کامل این عنصر اضطراب در لکنت امکان پذیر بود،رفتار های لکنت تا این حد تسریع نمی شد،و بنابرین ما این کار را می کردیم.
به هر حال ،واقعیت این است که چند اضطراب مربوط به گفتاربرای مراجعه کنندگان لکنتی بزرگسال وجود دارد و مهم نیست که گفتار چقدر روان می شود.
بنابرین منطق چنین حکم می کند به فرد لکنتی بیاموزیم چگونه به جای نشستن به امید ناپدید شدن معجزه آسای احساسات منفی لکنت،با انها روبهرو شود.یکی از فواید اضطراب گفتاری این است که به فرد لکنتی کمک می کند به طور موثر تری رفتار هایش را کنترل نماید.هر بازیگر ماهری اعتراف خواهد کرد که اگر قبل از رفتن به روی صحنه اضطراب نداشته باشد،احتمالا اجرای ضعیفی خواهد داشت.
اضطراب ،بازیگر را برای اجرایی خوب تحریک می کند و بعضی اضطراب ها لکنتی را وادار می کند تا بر روی رفتار های سازش یافته ای که باید جهت حفظ روانی گفتار در یک موقعیت گفتاری پر اضطراب از آنها استفاده کند،تمرکز نماید.شاید یک فرد لکنتی در موقعیت های بدون اضطراب به روانی صحبت کند.و نیاز به انجام کار خاصی برای روانی گفتارش نداشته باشد.رویکرد هایی وحود دارد که توسط آنها می توان به درجات متفاوت حساسیت زدایی رسید این درجات شامل موارد زیر است:
-
شرطی سازی تقابلی
-
تمرین منفی
-
تطابق
-
عدم تقویت
-
تلقین منفی
شرطی سازی تقابلی در حساسیت زدایی سیستماتیک:
شکل سنتی حساسیت زدایی برپایه شرطی سازی تقابلی می باشد.
شرطی سازی تقابلی فرایندی بر مبنای دریافت جوزف ولپ از بازداری تقابلی است که به این صورت بیان می شود،اگر یک پاسخ ناسازگار با اضطراب قادر به تولید در حضور محرک برانگیزاننده اضطراب باشد می تواند زنجیر بین محرک و پاسخ های اضطراب را ضعیف نماید.تقابل یا شرطی سازی تقابلی که بیشتر در درمان لکنت استفاده می شود رفتار حاکی از اعتماد به نفس و بدون تنش است.
درمان حساسیت زدایی سیستماتیک که از تنش زدایی به عنوان شرطی سازی تقابلی استفاده می کند به شرح زیر است:
1)فرد لکنتی معمولا از طریق تنش زدایی تدریجی یا الگویی که به وی پیشنهاد می شود آرام می گردد.این روش متخصص بالینی را قادر می سازد،در مقابل اثرات درجات متفاوت استرس که می تواند مورد ارزیابی قرار بگیرد،اساس یک گفتار روان را فراهم می کند.
2)بر اساس مصاحبه اولیه،متخصص بالینی یک سلسه موقعیتهای گفتاری را ارائه می دهد که بر اسا محرک برانگزاننده اضطرابشان از کمترین تا بیشترین موقعیت اضطراب اور ترتیب داده شده اند.این سلسله مراتب باید در ابتدای هر جلسه ارزیابی شود.ممکن است موقعیتهای اضافه،حذف و یا براساس درک و تجربه لکنتی که بطور پیوسته در حال تغییر است،دوباره ترتیب داده شوند.
3)ابتدا متخصص بالینی،کمترین موقعیتهای اضطراب اور را نشان می دهد.او یک صحنه واضح و پر از جزئیات را برای مراجعه کننده ای که خودش را در ان موقعیت تصور می کند،می سازد. در هر جا که مراجعه کننده احساس اضطراب کند علامت می دهد.متخصص بالینی حالت اضطراب مراجعه کننده را دوباره بازسازی کرده و صحنه را دوباره ارائه می دهد.این روند تکرار می شود تا مراجعه کننده بتواند این موقعیت گفتارش را بدون احساس اضطراب مجسم کند.
4)متخصص بالینی به موقعیت بعد می رود و تمام فرایند هارا دوباره شروع می نماید. این روند ادامه دارد تا زمانیکه این سلسله مراتب تمام شود.
اگر مراجعه کنندگان پس از تلاش های کافی همچنان قادر نبود یک مرحله اصلی از سلسه مراتب را تکمیل نماید،متخصص بالینی و مراجعه کننده باید سلسله مراتب را دوباره ارزیابی کنند.
متخصص بالینی و مراجعه کننده باید سلسه مراتب را دوباره ارزیابی کنند.شاید اولین مرحله،برگشت به سطح پایین تر باشد تا چند بار تلاش شود و سپس به موقعیتی برگردد که در آن مشکل وجود دارد.شاید مراجعه کننده در موقعیت پایین تر قبل از رفتن به مرحله بعدی سلسه مراتب،به طور کامل حساسیت زدایی نشده باشد.
اگر مراجعه کننده و متصص بالینی به نتیجه درستی نرسند،این بخش از سلسله مراتب را دوباره ازمایش می کنند.شاید لازم باشد موقعیت همراه با مشکل در سلسله مراتب بالاتر قرار گیرد،یا به قسمتهای جزئی تر تقسیم شود.برای مثال ممکن است «صحبت کردن پای تلفن»یک موقعیت گفتاری با طیف وسیع برای ارائه به یک فرد لکنتی باشد.ممکن است چنین موقعیتی به این بخش ها تقسیم شود:
الف)شروع تلفن زدن
ب)مواجه شدن با زنگ زدن،که خودش به این بخشها تقسیم می شود:
-
صحبت کردن با یکی از اعضای خانواده
-
صحبت کردن با یک دوست
-
صحبت کردن با یم غریبه یا برخی از ایـن ترکیبات
همانطور که توضیح دادم،ضعف اولیه این نوع حساسیت زدایی غیر فعال بودن درمان است.مراجعه کننده صحبت نمی کند.به اعتقاد من،زمانیکه این روند به شکل نقش بازی کردن است،موثر تر می باشد.نقش بازی کردن،نه تنها به توانایی صحبت و نزدیک تر شدن به واقعیت می افزاید،همچنین به مراجعه کننده اجازه می دهد از لکنت خودش به عنوان نشانه ای از اضطراب استفاده کند.
زمانیکه مراجعه کننده تنها موقعیت های گفتاری را تصور می کند.ممکن است احساس افزایش اضطراب برایش سخت باشد.
مسلما این نوع حساسیت زدایی برای تمام مراجعه کنندگان بزرگسال مناسب خواهد بود.این کارها با مراجعه کنندگان بزرگسالی که باهوش،خلاق و نسبت به کوچیکترین اختلاف اضطراب ،حساس هستند به خوبی عمل می کنند.منطقی ترین رویکرد،تلاش برای درمان و متوقف نمودن سریع ان در صورت رضایت بخش نبود نتیجه ان است.
انواع دیگر حساسیت زدایی نسبت به شرطی سازی تقابلی کمتر دیده می شوند و می توانند به عنوان تمرین هایی در درمان و تکالیف منزل استفاده شوند.
لکنت کاذب به عنوان شکلی از یک تمرین منفی
سالها از تمرین منفی برای کمک به افراد در از بین بردن عادات نا مطلوب استفاده می شده است.این فرایند بسیار ساده است.
مراجعه کننده عمدا رفتار های ناخواسته اش را تولید می کند.او در برخورد با افرادی که لکنتی هستند،تظاهر به لکنت می کند.
غالبا این کار«لکنت کاذب»نامیده می شود.این تمرین ها به مراجعه کننده نشان می دهند که او می تواند بدون واکنش عاطفی،ناهنجاری ایجاد کند.
همچنین ثابت می کنند که مراجعه کننده ،کنترل کننده دهان خود می باشد.او می تواند درباره زمان وقوع لکنت تصمیم بگیرد.البته این مطلب همیشه درست است اما؛شاید فرد لکنتی هرگز این کنترل را تجربه نکرده باشد.
به عقیده ون رایپرلکنت کاذب به جلوگیری از اجتنابی که او «پمپ ترس» می نامد.،کمک خواهد کرد.در حقیقت فرد لکنتی زمانیکه برای اجتناب یا به تعویق اندازی وسوسه می شود،از لکنت کاذب استفاده می کند.
اجرای ترکیبی از فرار نکردن از یک کلمه یا موقعیت ترس اور و تمرین کنترل بر مکانیزم گفتاری اش در کاهش اضطراب و افزایش اعتماد به نفس نتیجه خواهد داشت.
تطابق _غرقه سازی لکنت
گسترش لکنت کاذب فعالیتی است که «تطابق»یا «غرقه سازی» نامیده می شود.در تطابق به طور پیوسته مراجعه کننده در موقعیتهایی که به طور معمول اجتناب کرده یا به تعویق می اندازد،به لکنت تشویق می شود.
این امر غالبا به یک میزان مشخص انجام می شود.فرد لکنتی باید در زمان های خاص یا یک دوره مشخص انجام می شود.فرد لکنتی باید باید در زمانهای خاص یا یک دوره مشخص زمانی لکنت داشته باشد برای مثال،قبل از اینکه اویک گفته را در یک موقعیت خاص کامل نماید.این تمرین باعث کاهش شگفت آور اضطراب می گردد،زیرا در ابتدا،لکنتی می مفهمد که لکنت به ترسناکی ای که او همیشه تصور می کرده نیست.
او می تواند به طرز بدی لکنت داشته باشد و برای مدتی طولانی بدون صدمه یا مرگ به برقراری ارتباطش ادامه دهد.
البته هدف نهایی ،روانی گفتار می باشد اما این مهم است که مراجعه کننده یاد بگیرد لکنت در بدترین شکلش یک تجربه ویران کننده نیست مگر اینکه او خودش آن را ویران کننده سازد.
عدم تقویت_تمرین غلبه بر ترس:
در برنامه عدم تقویت،مراجعه کننده کلمه ترس آور بارها و بارها تا زمانیکه بتواند آن را به طور روان بیان نماید.تکرار می کند.معمولا 4یا5تمرین مورد نیاز است.اما ممکن است هر بار فرد لکنتی به بیش از 15تا 20 تمرین احتیاج داشته باشد.
در این فعالیت،مراجعه کننده فرصت دارد در حالیکه از یک تمرین به تمرین دیگری می پردازد.روند روبه بهبود کاهش نابهنجاری را حس کند.
همچنین او می فهمد که حتی با میل خودش قادر به بیان روان «دشوار»ترین کلمات است.هر چه بیشتر خودش را به گفتن کلمات ترس آور مجبور کند.کمتر از آنها می ترسد و اعتماد به نفس بیشتری در مورد توانایی اش در روانی گفتار به دست خواهد آورد.
تلقین منفی_مقاومت کردن
امکان دارد متخصص بالینی در مورد مراجعه کنندگانی که قادر نیستند آن را به کار ببرند،از تلقین منفی استفاده نکند .در این تمرین،متخصص بالینی بر اساس ویژگی های تلفینی خود فرد لکنتی،یک سری نگرشهایی منفی را رائه می دهد.برای مثال،متخصص بالینی به مراجعه کننده می گوید تلفن بزند و می گوید،با تو شرط می بندم که در زمان تلفن لکنت داری،فایده این تمرین زمانی معلوم می شود که مراجعه کننده نشان می دهد این عقیده در او تاثیری نداشته است.او نسبت به ترس از لکنت مقاوم می شود.
انجام اصلاح به طور خودکار در لکنت
درمان لکنت زبان با برنامه کمپرداون
آگاهی از لکنت ـ حساسیت زدایی لکنت
ایجاد انگیزه در کودک کم سن در مراحل پیشرفته لکنت
اینستاگرام کلینیک یاشا ـ خدمات گفتاردرمانی ـکاردرمانی ـ روانشناسی در گرگان
