اختلالات یادگیری به نقایصی در کودک یا نوجوان در زمینه کسب مهارت های مورد انتظار خواندن،نوشتن،تکلم،گوش دادن،استدلال یا ریاضیات اطلاق میشود. کودک مبتلا،از این لحاظ نسبت به کودکان هم سن و دارای ظرفیت هوشی مشابه در سطح پایین تری قرار دارد.
این اختلال ذاتی است و در درون خود فرد وجود دارد . ممکن است با سایر معلولیت ها مانند:آموزش ناکافی یا نامناسب،تفاوت های فرهنگی و …همراه باشد ولی نمی تواند در نتیجه این عوامل یا شرایط باشد.کودکان دارای اختلالات یادگیری معمولا در تمام جنبه های زندگی،ظاهری عادی دارند ولی پیشرفت تحصیلی آن ها یک یا دو پایه تحصیلی عقب تر از سایر کودکان است .با این همه ممکن است کودکان مبتلا به اختلال یادگیری در تمام دروس ضعیف نباشند.به طور مثال ممکن است در خواندن مشکل داشته باشند ولی در درس ریاضی مشکلی نداشته باشند.این کودکان در تلاش زیاد،توجه بیشتر یا انگیزه خود به خودی بهبود نمی یابند و برای یادگیری نیاز به کمک دارند.
شیوع اختلال یادگیری :
تعیین دقیق میزان شیوع اختلالات یادگیری دشوار است . یکی از دلایل آن فقدان یک تعریف دقیق و یکسان درباره کودکان مبتلا به اختلال یادگیری می باشد . علت دیگر آن که هر چه ملاک شناسایی این کوکان دقیق تر باشد ،تعداد کودکانی که بعنوان کودکان دارای اختلال یادگیری شناخته می‌شوند محدود تر خواهد بود.نکته دیگر آن که شیوع این اختلال در سنین مختلف ،متفاوت است.
اوج شیوع اختلال در محدوده سنی ۸تا ۱۱سال است. زیرا ناتوانی یادگیری کودک در این محدوده سنی کشف میشود و معلمان کودک را برای درمان به متخصصین مربوطه ارجاع می دهند.
نسبت پسران با ناتوانی یادگیری را بیشتر از دختران و گاهی ۲تا ۴برابر گفته اند.
براساس طبقه بندی DSM-IV،اختلالات یادگیری به ۴دسته تقسیم می‌شوند:
۱.اختلال خواندن
۲.اختلال بیان نوشتاری
۳.اختلال ریاضی
۴.اختلال یادگیری که به گونه ای دیگر مشخص نشده است.
اختلال خواندن:
اختلال خواندن نسبت به اختلالات دیکته و ریاضیات شایع تر می باشد .در حدود ۸۵تا۹۰درصد دانش آموزان با ناتوانی یادگیری،در خواندن مشکل دارند.در موارد ممکن است هر دو یا سه نوع اختلال به طور مختلط مشاهده شود.
اختلال خواندن یک بیماری نیست و بیشتر نوع متفاوتی از فکر کردن است که مبتلایان به آن،به یک شیوه متفاوتی از سایر مردم یادمیگیرند .به طوری که درآن پیشرفت خواندن،براساس سن،هوش و آموزش کلاسی کودک زیر حد انتظار باشد.
برخی از کودکان دارای اختلال خواندن با استعداد و خیلی فعال هستند و استعداد های غیر عادی در هنر ،ورزش،معماری یا مهندسی دارند.به طور کلی در فعالیت هایی که نیاز به هماهنگی بینایی-فضایی دارند بهتر عمل می کنند.
برخی از نشانه های اختلال خواندن:
ممکن است در تشخیص صداهای حروف اشکال داشته باشند.
ممکن است حروف را به تنهایی یا جداگانه تشخیص دهند ولی در داخل کلمه قادر به شناسایی و خواندن آن نباشند.
ممکن است کلمات یا حروف را جابه جا بخوانند.
یک صدا را به جای صدای دیگر جایگزین کنند.
از روی حدس و گمان کلمه را طوری بخوانند.
در حین خواندن ،خطی را که درحال خواندن آن بوده اند را گم کنند یا قسمتی از یک خط را جا بیندازند.
ممکن است در حین خواندن متن کلماتی را اضافه کنند که در برخی موارد باعث تغییر در معنا هم میشود.
گاهی یک بخش را در کلمه تکرار می‌کنند.
اختلال در نوشتن:
نوشتن فرایند پیچیده ای است و به مهارت های مختلفی بستگی دارد و مستلزم درک صحیحی از الگو های نمادین نوشتاری است.در اختلال بیان نوشتاری،با توجه به سن،ظرفیت هوشی و آموزشی شخص،مهارت های نگارشی بسیار پایین تر از حد مورد انتظار است و کودک در نوشتن به طور مستمر عملکرد ضعیفی دارد.
با بالا رفتن سن کودک و رفتن به کلاس های بالاتر،جملات شفاهی و کتبی کودکان به طور قابل ملاحظه ای،ابتدایی و پایین تر از سطح مورد انتظار می باشد و به طور مشخصی از سایر کودکان عقب تر می مانند.
ممکن است حروف را جابه جا بنویسند.
ممکن است وسط کلمه را حذف کنند ولی اول و آخر آن را درست بنویسند .
گاهی حروف یا کلمه را وارونه و یا برعکس مینویسند .
ممکن است دومین خوشه های همخوانی را حذف کنند
ممکن است نقطه،سرکش یا تشدید را حذف کنند.
ممکن است از کلمات مترادف به جای یکدیگر استفاده کنند.
ممکن است واکه ها را حذف کنند.
اختلال ریاضی:
مهارت های ریاضی کودک یا نوجوانی که اختلال ریاضی دارد بر اساس سن تقویمی،هوش و آموزش او به طور قابل ملاحظه ای زیر سطح مورد انتظار می باشد.
این ناتوانی هنگامی اختلال محصول میشود که مانع پیشرفت تحصیلی یا فعالیت های روز مره زندگی کودک بشود.
کودکان مبتلا به اختلال ریاضی در چه مهارتی مشکل دارند:
مهارت های زبانی:در فهمیدن و نام بردن مهارت اصطلاحات ریاضی،فهمیدن و نام بردن اعمال و مفاهیم ریاضی
مهارت های ادراکی:ممکن است در شناسایی و درک نمادها و مرتب کردن مجموعه اعداد مشکل داشته باشند.
مهارت های ریاضی: در رعایت توالی عملیات ریاضی،شمارش و یادگیری جدول ضرب و انجام محاسبات ریاضی دچار مشکل باشند.
مهارت های مربوط به توجه :در مهارت های کپی کردن صحیح اشکال و مشاهده درست نماد های عملیاتی دچار مشکل باشند.
اختلال یادگیری به گونه ای که مشخص نشده:
این اختلال طبقه ای جدید در بین دسته بندی ها است و برای اختلالاتی بکار می‌رود که به طور مشخصی هیچ کدام از نشانه های خاص انواع اختلال یادگیری را نشان نداده باشند.
برای درمان کودکان مبتلا به اختلال یادگیری از چه متخصصینی میتوان کمک گرفت؟
اختلال یادگیری ماهیت پیچیده ای دارد و متخصصین رشته های مختلفی چون آسیب شناس گفتار و زبان ،عصب شناسی،روان شناسی،علوم تربیتی و کاردرمانی با آن سر و کا دارند .هر کدام از این متخصصین از حوزه تخصصی خود در تشخیص و ارزیابی این اختلال وارد می شنود.
عوامل دخیل در اختلالات یادگیری:
عوامل ژنتیکی
عوامل بیوشیمیایی
آسیب های مغزی
عوامل عصب شناختی
عوامل محیطی
برخی از مشکلات زبانی کودکان با اختلال یادگیری:
در صحبت کردن تاخیر داشته باشند.
معنای دقیق کلمات را درک نکنند.
در فهمیدن حروف اضافه ،مکان و فضا مشکل داشته باشند.
در پیروی از دستورات شفاهی مشکل داشته باشند.
مفهوم ضرب المثل،کنایه یا شوخی را درک نکنند.
در بیان کردن افکار و اطلاعاتشان مشکل داشته باشند.
معمولا چه اختلالاتی دیگری همراه با اختلال یادگیری دیده می شود؟
نقایص حرکتی
اضطراب
افسردگی
آیا اختلال یادگیری را قبل از سن مدرسه میتوان تشخیص داد؟
بیشتر پژوهشگران بر این باورند که برای گذاشتن تشخیص اختلال یادگیری باید تا کلاس دوم دبستان صبر کرد،تا کودک،برای آموزش های مناسب و کافی در مدرسه فرصت کافی داشته باشد.
اغلب در سنین پیش از دبستان،نشانه های اولیه ای از ناتوانی ها وجود دارد که ممکن است،توجه والدین را به خود جلب کرده باشد.در چنین مواقعی اگر این علائم در مقایسه با سن،وضعیت آموزشی یا توانایی های شناختی کودک قابل انتظار نباشد،به احتمال زیاد میتواند نشان دهنده اختلال یادگیری باشد.برای تشخیص زود هنگام این اختلال،کودک باید توسط یک درمانگر مجرب ارزیابی شود.
چگونه میتوان سرعت خواندن کودکان نارساخوان را افزایش داد؟
– با نوک مداد کلمات را به کودک نشان دهید و از او بخواهید که همراه با حرکت مداد کلمات را پشت سر هم بخواند. ابتدا روی هر کلمه چند ثانیه مکث کنید و سپس به تدریج کلمات را با مکث کمتر نشان دهید. آنقدر تمرین کنید تا با آهسته و تند تر کردن سرعت حرکت مداد، کودک خواندن خود را با حرکت دست شما تنظیم کند.
– متن درس مناسب کودک را با سرعت مناسب بخوانید و ضبط کنید تا کودک همزمان با نگاه کردن به متن، صدای نوار را از طریق گوشی بشنود، بدون اینکه کلمه ای بگوید. این عمل را ۵ بار تکرار کنید. سپس بخواهید که یک بار از روی متن بخواند و مجددا به نوار گوش دهد . سپس آن را با صدای بلند بخواند و صدایش را ضبط کند تا بعد آن صدا را بشنود و از روانی و سرعت بهتر خواندنش آگاه گردد.
برای افزایش درک خواندن چه میتوان کرد؟
هدف نهایی از خواندن، درک مطلب و شناختن موضوعات مطرح شده در آن است. آموزش درک مطلب به کودکان باید همزمان با آموزش سطوح خواندن باشد که عبارت است از: خواندن و درک کلمه، جمله و متن. بهتر است به ترتیب، سطوح زیر را در کودکان تقویت نمایید.
– خواندن کلمات عینی همراه با تصویر باشد و به تدریج تصاویر حذف شوند و کودک با دیدن کلمه، معنای آن را درک کند.
– آموزش درک کلمات انتزاعی همراه با توصیف و مثال باشد.
– وقتی کودک خواندن جمله یا عباراتی را یاد گرفت با پرسیدن سوالاتی به شکل های مختلف از او، درک خواندن را در وی تقویت نمایید.
– برای افزایش درک مطلب متن، علاوه بر پرسیدن سوالات عینی می توانید از کودک سوالات استنتاجی بپرسید.
– می توانید پرسش را به صورت جای خالی مطرح کنید و کودک جمله شما را تکمیل کند.
– برای آموزش درک مطلب در سطوح پیچیده و موضوعات درسی منطقه می توانید از روش زیر استفاده کنید:
کل مطلب را به صورت یک داستان که شامل مولفه هایی نظیر زمان، مکان، وقوع، شخصیت ها، مهمترین مشکل و مسئله و پایان داستان است را برای کودک توضیح دهید. پس از آن متن را همزمان با کودک بخوانید و به مولفه های آن اشاره کنید و پس از خواندن، آن را بازگو کنید .و. نیز می توانید آن را برای کودک ضبط کنید. سپس از کودک بخواهید تا به طور مستقل داستان را بخواند و بازگو کند.
مشکلات دست خط بد کودکان نارسا نویس را چگونه می توان برطرف کرد؟
قبل از آموزش نوشتن بهتر است برای تقویت ماهیچه های شانه،بازو،دست و انگشتان،علاوه بر انجام تمرین های حرکتی و بینایی-حرکتی،دایره ها،خط ها،اشکال هندسی،اعداد و حروف را به کمک حرکات درشت و آزاد بنویسید.
1.وضعیت نشستن کودک روی صندلی باید مناسب باشد و ساعدش روی میز قرار بگیرد.
2.نحوه گرفتن قلم با دست طوری باشد که فاصله سر خودکار تا انگشتان مناسب و به اندازه یک بند انگشت باشد.
3.مچ دست هرگز خم نشود و باید در راستای ساعد و روی میز قرار بگیرد.
4.اگر کودک کم یا بیش از حد مداد را روی کاغذ فشار میدهد،باید متوجه این موضوع شود که با فشار مناسب اثر مدادش بر روی کاغذ می ماند.
5.اگر حروف را به صورت ریز یا درشت می نویسد،بهتر است طول مناسب را توسط خط کش تعیین کنید تا کودک کلمه را به اندازه فاصله گذاشته شده بنویسد.
6.اگر کودک فاصله بین کلمات را رعایت نمی کند،ابتدا یک سری اشیا را به کودک بدهید و بخواهید تا آنها را طوری دنبال هم بچیند که به هم نچسبند .سپس، به اندازه ۲ تا ۳ میلیمتر بین آنها فاصله باشد . بعد از مسلط شدن بر آن،با کلمات این تمرین را انجام دهید و همزمان تفاوت کلمات در هم نوشته شده با کلمات دارای فاصله مناسب را به او نشان دهید و توضیح دهید.
7.برای آموزش شکل دهی حرفی که آن را بد خط می نویسد،بهتر است ابتدا حرف مورد نظر را بنویسید تا پررنگ کند .بعد نقطه چین آن حروف را پررنگ کند و سپس از روی حرف مورد نظر کپی کند.
8.اگر کج می نویسد،میتواند از برگه های دو خطه استفاده کنید و کودک بین دو خط بنویسد.
به کودکان دارای اختلال ریاضی چگونه می توان آموزش داد؟
نخست باید مطمئن شوید که کودک مهارت های اولیه ریاضی را می تواند انجام دهد . در غیر این صورت ابتدا مفاهیم پایه و بعد مفاهیم های اصلی ریاضی را به کودک آموزش دهید.
آموزش مفاهیم پایه ریاضی:
– دسته بندی:
1. اشیایی مانند مکعب یا مداد را به کودک بدهید تا آنها را با توجه به چیزی که می خواهید مانند رنگ یا شکل دسته بندی کند.
2. از کودک بخواهید اشیا را در تعداد مشخصی، مثلاً دوتایی یا سه تایی به شما بدهد.
– ردیف کردن:
1. از کودک بخواهید تا کتابهای خود را از بزرگ به کوچک و برعکس بچیند.
2. اشیایی مانند میخ یا پیچ را با قطرهای متفاوت و طول یکسان به او بدهید و بخواهید تا آنها را با توجه به ضخامت از نازک به ضخیم‌تر ردیف کند.
– شمارش:
شمارش بنیادی ترین مهارت ریاضی است و خود از چندین مهارت جزئی تشکیل شده است.
برای آموزش شمارش موارد زیر پیشنهاد می شود:
1. آگاهی از توالی: در این مرحله کودک باید به کمک آهنگ ریتم شمردن را یاد بگیرد. برای این آموزش باید در هر جلسه درمانی یک یا دو عدد در نظر گرفته شود و با بیان آهنگین تکرار و تمرین شود.
2.مفهوم عدد:
بهتر است آموزش مفهوم عدد زمانی انجام گیرد که کودک توانایی شمارش 1 تا ۲۰ را به دست آورده باشد.
الف) یک سری از مهره‌های اشیا به تعدادی که آموزش عدد آن مدنظر می‌باشد به عنوان الگو روی میز قرار دهید . سپس مهره ها یا اشیای همرنگ و هم شکل را یک به یک زیر آنها قرار دهید و سپس از کودک بخواهید تا این فعالیت شما را انجام دهد.
ب) مرحله قبل به همان صورت انجام می شود ولی باید همزمان با چیدن مهره ها عدد مربوط به آن را بگوید
ج) ابتدا شما و سپس کودک بدون وجود الگو چند مهره را یک به یک روی میز قرار دهید و بشمارید.
د) تعداد بیشتری از مهره‌های یا اشیا را به طور نامنظم روی میز قرار دهید. عددی را بگویید و ابتدا خودتان و بعد کودک به تعداد آن عدد مهره یا اشیا را از مجموعه روی میز جدا کند.
– شناخت ارزش سکه و اسکناس: درک مفهوم پول معمولاً از اول پنج سالگی شروع می شود. شما می توانید سکه و اسکناس ها را به کودک نشان دهید و در بازی کردن و یا در هنگام خرید، پول را در اختیار کودکتان بگذارید تا به فروشنده بدهد. با تکرار زیاد کودک متوجه هدف اصلی شما خواهد شد.
آموزش مهارت‌های اساسی ریاضی:
جمع و تفریق از مفاهیم اصلی ریاضی محسوب میشود و از کلاس اول دبستان شروع می شود. بهتر است مفهوم چهار عمل محاسباتی را به طور عینی و با ارائه مثال های بصری به کودک یاد بدهید. اساسی ترین راهکار برای آموزش جمع، استفاده از اشیا و انگشتان برای بازنمایی دو عددی است که باید با هم جمع شوند، سپس شمردن مجموعه اشیا انگشتان به‌عنوان پاسخ جمع است. به تدریج کودک باید این مراحل را به صورت ذهنی در آورد.
– حل مسئله: برای حل مسئله در سنین پایین تر بهتر است که برخی موارد قابل اجرا توسط شما و کودک به طور نمایشی و به صورت بازی اجرا شود.
اختلال یادگیری Learning Disability
اختلالات یادگیری کودک ـ توصیه آموزشی معلول ذهنی
اینستاگرام کلینیک یاشا ـ خدمات گفتاردرمانی ـکاردرمانی ـ روانشناسی در گرگان
1 دیدگاه