تحلیل رفتار کاربردی در کودکان اتیستیک (ABA)

از1980 تاکنون محققان گزارش های گوناگونی را از تاثیر برنامه‌های مداخلات رفتاری در درمان کودکان اتیستیک گزارش کرده‌اند. این نتایج شامل افزایش سطح رشدی کودک، به دست آوردن نمرات برتر هوشی، رشد رفتارهای اجتماعی و مهارت های ارتباطی و نیز کاهش رفتارهای اتیستیک بوده است.

ABA یا تحلیل رفتار کاربردی، اقتباس شده از دیدگاه ها، اصول و برنامه های تغییر رفتار اسکینر میباشد. تئوریهای رفتارگرایی در طی ۱۰۰ سال گذشته و کاربردABA به ویژه برای کودکان اتیستیک در طی ۳۰ سال اخیر بارها مورد پژوهش و تحقیق قرار گرفته و ضمن تایید اثربخشی آن به اجرای آن به ویژه برای کودکان دارای نارسایی های رفتاری سفارش جدی شده است.

درABA سعی شده است تا از طریق مشاهده مستقیم رفتار کودک، ارزیابی و تحلیل دقیق آن، رابطه میان محیط و رفتار کودک آشکار شود.و نیز از آن دسته از ویژگی های محیطی که می تواند موجب ایجاد رفتار جدید، تقویت و یا کاهش رفتار در کودک گردد کشف گردد. درمانگران سال‌هاست که با کمک مکتب علمیABA به توسعه رفتار اجتماعی کودک اتیستیک و رفع نارسایی های کلی رفتاری در کودک نیز پرداخته‌اند.

ABA در مورد کلیه کودکان و بزرگسالان دارای بیماری های روانی، ناتوانی های رشدی، اختلالات یادگیری و نظیر آن کاربرد دارد.

مداخلات انجام شده توسطABA می تواند توسط درمانگران کودک، والدین، مربیان و سایر نزدیکان فرد انجام شود.

مکانی که ABA در آن اجرا می‌شود می‌تواند خانه، مدرسه، بیمارستان و خانه های گروهی باشد.

رفتارهایی که توسط ABA مورد مداخله و درمان قرار می‌گیرند می‌تواند مشکلات زبانی، نارسایی در رفتارهای اجتماعی، مهارت های تحصیلی، مهارت های زندگی، ناهنجاری‌هایی مانند پرخاشگری، آسیب به خود، رفتارهای مقابله‌ای و کلیشه‌ای باشد.

هدف از کاربرد روش ABA برای کودکان اتیستیک

– آموزش و ایجاد مهارت های جدید در زمینه زبان و ارتباط، رفتارهای اجتماعی، رفتارهای مراقبت از خود، مسائل تحصیلی و نظیر آن.

– نگهداری و حفظ رفتار مطلوب در کودک.

-افزایش رفتارهای مطلوب.

-تعمیم رفتار مطلوب و رفتار یاد گرفته شده به سایر شرایط و موقعیت های مشابه.

-کاهش و یا حذف رفتارهای نامطلوب مانند ایجاد قشقرق، آسیب به خود، رفتارهای وسواس جبری و نظیر آن.

چگونه روش ABA بر یادگیری کودک تاثیر می گذارد:

روش ABA به کودک اتیستیک تمیز و تشخیص محرکهای پیرامون را آموزش می دهد. کودک اتیسم به کمک این روش می آموزد کدام یک از محرکهای محیطی شایسته توجه می باشد .و باید به آن پاسخ دهد. زمانی که پاسخ های کودک متناسب به هر محرک در محیط ارائه شود گفته می شود کنترل محرک ایجاد شده است. کنترل محرک از مباحث محوری طرحABA می باشد. زمانی که کنترل محرک ایجاد شود یا به عبارتی پاسخ به کودک تحت کنترل محرک مربوط قرار گیرد یادگیری اصیل اتفاق افتاده است.

از آنجا که کودک باید بتواند در نهایت آنچه آموخته است را به موارد مشابه تعمیم دهد. و این عمل برای کودک اتیستیک نیز دشوار می‌باشد.روشABA سعی نموده است تا با حداکثر امکان، شرایط و موقعیت های آموزشی شبیه شرایط و موقعیت های طبیعی زندگی کودک را فراهم نماید.. و یا رفتار را پس از فراگیری در طی زمان تعیین شده به سایر موقعیت های طبیعی زندگی کودک تعمیم دهد. کودکان اتیستیک مشکلات زیادی در یادگیری بدون واسطه یک رفتار آموزشی یا اجزا گامهای یک مهارت دارند. طرحABA به کمک ارائه سرنخ ها و نشانه ها در آموزش هر رفتار به کودکان اتیستیک کمک می‌کند. تا با اطمینان و اعتماد بیشتر به خود و تجربه شکست کمتر، و نیز با بهره‌گیری از یادگیری مشاهده ای به فراگیری موثر تر رفتار بپردازند.

اغلب کودکان اتیستیک در هر دو زبان دریافتی و بیانی دارای نقص می باشند. بنابراین درک آموزش هایی که مبتنی بر پرحرفی و دراز گویی معلم می‌باشد .برای این کودکان دشوار است. آموزشABA از ویژگی ساده بودن و عینی بودن برخوردار است و به وضوح و بدون طول و تفسیر های کلامی، مهارت ها و رفتارها را در قالب مراحل و اجزا برای کودک آشکار می سازد .همانطور که کودک پیشرفت می‌کند و زبان دریافتی او قوی‌تر می‌شود آموزشABA پیشرفته تر میشود.

روش ABA در درمان اتیسم _انجمن اتیسم استان گلستان _کلینیک یاشا 09909501428

اجزای روش ABA

محرک های تمیزی:(DS):

علامت یا یک نشانه محیطی است که معلم، درمانگر یا والدین می خواهند به کودک آموزش دهند. تا با ارائه و مشاهده آن پاسخ مناسب بدهد.

محرکهای سرنخ:(PS):

یک نشانه،یا محرک پیشایندی است که به تمیز و تشخیص محرک تمیزی در کودک کمک می‌کند .و موجب آن می شود تا کودک در مقابل محرک تمیزی پاسخ صحیح بدهد. اگرچه محرکهای سرنخی یاری رسان بسیار خوبی برای کودک هستند، بر اساس توان یادگیری کودک استفاده آن برای معلمان آزاد میباشد.

پاسخ:(R):

رفتاری است که هدف آموزشی می باشد و با تشخیص محرک تمیزی کودک باید آن پاسخ را ارائه دهد.

فاصله های میانی کوشش:(ITI):

مکث های کوتاهی است میان کوشش های متوالی کودک برای دادن یک پاسخ مناسب.

محرک تقویت کننده:(RS)

ابتدا محرک تمیزی(DS) به کودک آموزش داده می‌شود. چنانچه معلم به این تشخیص برسد .که کودک در ارائه پاسخ صحیح نیاز به کمک و راهنمایی دارد، به او یک سر نخ(PS) کوچک می دهد. به عبارتی مدلی که به کودک کمک بکند. زمانی که کودک پاسخ(R) را بطور صحیح می دهد یا حتی به پاسخ صحیح نزدیک می شود .درمانگر به او پاداش می دهد(RS) پس از آنکه این مرحله آموزش به اتمام رسید، معلم مکث کوتاهی(ITI) می کند و به این وسیله به کودک اجازه می‌دهد تا در یابد که یک مجموعه ای را که از گام ها و مراحل تشکیل شده است را فرا می گیرد .و سپس معلم به مرحله بعد حرکت می کند.