رژیم حسی برای کودکان مبتلا به فلج مغزی

کودکان مبتلا به فلج مغزی ممکن است علائم اختلال عملکرد یکپارچگی حسی یا درجات غیرطبیعی پردازش حسی را نشان دهند. اختلال عملکرد یکپارچگی حسی می تواند کودک را هنگام راه رفتن دچار ناهماهنگی کند. و یا در مهارت های حرکتی ظریف مانند کنترل مداد مشکل ایجاد کند. که به نوبه خود می تواند منجر به تاخیر توانایی نوشتن شود. اختلال در عملکرد حسی همچنین می تواند باعث ایجاد پیش حسی یا کم حسی شود. که خود منجر به اختلالات ذهنی و جسمی یا خستگی می گردد.

مشکلات بینایی ، شنوایی و تعادل را نیز می توان از طریق درمان یکپارچگی حسی برطرف کرد.

رژیم حسی مناسب برای کودکان مبتلا به فلج مغزی باید به گونه ای باشد که برنامه آموزشی در 7 حوزه اصلی با شرایط زیر را در بر گیرد.

فعالیت های تماسی و لمسی

در این حوزه استفاده از ابزار ها و فعالیت هایی مدنظر است که موجب تحریکات مناسب و همه جانبه حس لامسه در کودک مبتلا به فلج مغزی گردد. با توجه به اینکه بافت پوست تمام سطح بدن را پوشش می دهد و بزرگترین اندام دریافت حس محسوب می شود. این دسته فعالیت ها برای ایجاد یکپارچگی حسیی بسیار ضروری است. از جمله این فعالیت ها می توان به موارد زیر اشاره کرد.

فعالیت های لمسی بافت سخت

کودک روی سطوح سنگی ، سطوح پوشیده شده با موزاییک یا حتی کف خانه با لباس کم دراز بکشد یا پا برهنه روی آن راه برود.

فعالیت های لمسی تعاملی

از کودک بخواهید اشیائی با ساختار های یکپارچه مانند عروسک های پولیشی یا اسباب بازی های بدون قطعات قابل جدا شدن، اشیایی با اجزای چند تکه و نیز اشیا قابل خمش و شکستگی مانند تکه ای همیر بازی یا لگو قابل جدا شدن. را با دست هایش لمس کند. و با چشمان بسته مورد شناسایی قرار دهد.

فعالیت های لمسی با استفاده از وسایل روزمره زندگی

از کودک بخواهید انواع لوبیا ، برنج ف مهره و پیچ را با چشم بسته و تنها با لمس دست هایش مورد شناسایی قرار دهد. و یا کیسه ای پارچه ای را با مواد مختلف مانند برنج و لوبیا پر کنید. و از کودک بخواهید شی پنهان داخل کیسه را به کمک دست هایش پیدا کند.

فعالیت های لمسی فشاری

روی تمام سطح پوست کودک تحریکات مداوم لمسی فشاری ( مانند فشار ، سوزن زدن ، مالش سطحی ، کشیدن ، نگه داشتن و فشردن سطحی پوست ) را ارائه دهید.

فعالیت های لمسی بافت نرم

از کودک بخواهد اشیایی بافت نرم مانند توپ پنبه ای ، خز و پر را لمس کند.

فعالیت های لمسی روی سطوح مختلف

از کودک بخواهید با پوست بدنش تمام بدن یا فقط کف دست ها و پاها سطوح با بافت های مختلف مانند شن و ماسه ، اب و رنگ را لمس کند.

لمس لرزش

از کودک بخواهید با پوست بدنش ( تمام بدن یا فقط کف دست ها و پاها اشیایی را لمس کند. که دارای لرزش و ارتعاش هستند. مانند لمس دستگاه خشک کن ، سشوارو یا مخلوط کن

فعالیت های تعادلی _حرکتی

این دسته فعالیت ها به منظور بهبود واکنش های تعادلی در کودک برنامه ریزی می شود. نمونه ای از این فعالیت ها به شرح زیر است.

بالا و پایین پریدن و غلت زدن در رخت خواب ، روی توپ یا زانوی والدین

تکان دادن سر با ریتم موسیقی

ایستادن روی دست ها یا ایستادن روی یک پا با چشمان بسته

چرخاندن کودک در پتو ، تاب یا ننورتاب توپ

چرخاندن سر به چپ و راست با سرعتی سریع

قدم برداشتن با نوک انگشتان پا یا بازی گرئو شکستن

فعالیت هایی برای بهبود حس عمقی

این ذسته از فعالیت ها در زندگی روزمره بسیار تکرار می شوند. و جهت ایجاد و بهبود فرایند یکپارچگی حسی بسیار حائز اهمیت هستند. از جمله انها می توان به موارد زیر اشاره کرد.

حفظ تعادل در حالت چهار دست و پا و یا غدم برداشتن در سطح زمین یا روی سطحی که اندکی با سطح زمین فاصله دارد. مانند پشتی که روی زمین افتاده است. یا تخته تعادل
خزیدن در تونل منعطف یا حتی جعبه مقوایی بزرگ
رقصیدن
با دست یا پا به توپی آویزان ضربه زدن
پریدن
بازی در استخر پر از توپ ، شن یا لوبیا
غلتیدن یا خزیدن روی فرش
چرخیدن روی صندلی ها
تاب بازی

فعالیت برای بهبود خم شدن در اندام ها

برای دستیابی به این هدف می توان از هرگونه بازی و فعالیت حرکتی که در آن به خم کردن مفاصل دست ها و پاها نیاز باشد استفاده کرد.

فعالیت های کششی

این دسته از فعالیت ها را می توان تحت نظر و مطابق دستورات کاردرمانگر مطابق شرایط کودک انتخاب و اجرا شود.

فعالیت برای توسعه برنامه ریزی حرکتی

برنامه ریزی حرکتی ، توانایی تجسم چگونگی انجام کارها و توالی حرکتی مورد نیاز و مناسب برای انجام انها می باشد.

حتی کوچک ترین کارها هم برای کودکی که در تخمین فاصله ها و نیروی لازم برای انجام کارها مشکل دارند چالش بزرگی هستند.

با اینکه برنامه ریزی حرکتی ، یک فعالیت حسی نمی باشد اما اجرای درست و مطلوب برنامه های حرکتی ، نیازمند اطلاعات حسی می باشد.

اگر کودک نتواند اطلاعات را به درستی پردازش کند ، مغز نمی تواند تصویری درونی از بدن او ایجاد کند. این امر نیازمند دادن اطلاعات مناسب به عضلات در مورد اینکه کجا هستند و چه کاری باید انجام دهند ، می باشد. بدون اطلاعات صحیح حسی ، برنامه ریزی حرکتی با مجموعه ای از اطلاعات خام و ساده نمی تواند شکل بگیرد.

به همین دلیل بسیاری از کودکانی که اختلال پردازش حسی دارند در برنامه ریزی و توالی حرکتی دچار مشکل می باشند. چنین کودکانی :

گام های مربوط به فعالیت ها را به شیوه ای نادرست طی میکنند.
مراحل فعالیت ها را فراموش می کنند.
کارها را وارونه ، یا بسیار شدید و یا بسیار سست انجام می دهند.
فعالیت هایشان از هم گسیخته است.
کارهایی که انجام می دهند با درخواستی که از آنها شده است مطابقت ندارد.

هرکار شامل راحل مختلفی می باشد. و هر مرحله نیز شامل گام های متعددی است. وقتی کودک نتواند کاری را انجام دهد، باید با توجه به مراحل آن فعالیت ، مشخص کرد که کودک در کدام مرحله مشکل داشته. و علت مشکل موجود چه می باشد . تا برای اهداف درمانی روی آن مشکلات تمرکز گردد.

می توان برای آموزش کودک ، از مراحل کارهای ضروری ، تصاویری تهیه گردد. و روی دیوار اتاق کودک چسبانده شود. تا کودک با دیدن تصاویر ، آن مراحل را انجام دهد.