روش های انجام تربیت شنوایی
همانگونه که در مبحث تاریخچه تربیت شنوائی عنوان گردید. تاکنون نظریات متعددی در زمینه ی روش انجام تربیت شنوایی ارائه شده است. که از مابین این نظریات روشی که دارای کاربرد بیشتری میباشد.
مرحله ی سوم روش تربیت شنوایی آقای اربر است. در طی اجرای این روش بر روی مراحل متعدد درک گفتار کار می شود. کاربرد این روش بیشتربرای کودکان ناشنوای شدید تا عمیق است. اما به راحتی میتوان آنرا به کودکان کم شنوا نیز به کار برد. دراین روش بر روی تک تک مراحل در گفتار به صورت جداگانه کار شده. وپس ازاینکه کودک در یک مرحله توائی های لازم راکسب نمود. مربی مرحله ی بالاتری از درک گفتار را شروع میکند. کار بر روی هر مرحله دارای اصول و قواعد خواص خود می باشد .
تمرینات ویژه مراحل توجه و کشف صدا:
در مراحل اولیه آموزش یعنی توجه به صدا کشف آن معمولامشکلات زیادی وجود ندارد. زیرا که بعد از جلب اعتماد کودک میتوان براحتی با وی از در دوستی درآمد و توجه او رابه برنامه های آموزشی که چیزی جز آموزش توجه به صدا و کشف آن نیست جلب نمود. اما باید متذکر شد که مابین مرحله اول و دوم درک شنوائی. یعنی توجه به صوت وکشف آن درافرادی که شنوایی طبیعی دارند نمیتوان حد و مرز مشخصی قائل شد.
به عبارت دیگر اگر یک صوت از نقطه نظرفرکانس و شدت در محدوده شنوایی انسان قرار گیرد. توجه به آن منجربه کشف آن نیز میشود. توجه به صوت به صورت طبیعی در نهاد تمامی انسان هایی که دارای شنوایی طبیعی هستند وجود دارد.
برای مثال فرد درهنگام عبور از کنار سایرین بدون اینکه خود بخواهد قادر به شنیدن صدای آن ها میباشد. با توجه به مطالب فوق ما نیز آموزشهای مربوط به این دو مرحله را بصورت جداگانه ارائه ننموده ایم. از اینرو باید در نظر داشت که تمامی موارد آموزشی که در ذیل آورده شده اند. شامل هر دو مرحله توجه و کشف صدا می باشد.
لازم به ذکر است که کودکان ناشنوا و به خصوص کودکانی که بیش از سن زبان آموزی دچار ناشنوایی شدند. قادر به تشخیص وجود صوت در محیط نیستند . ازاینرو درآغاز باید به آن ها آموزش داد. نسبت به وجود صوت از خود واکنش نشان دهند و یا به عبارت دیگرمرحله کشف و توجه به آنها آموزش داده شود. کار بر روی این مراحل و آموزش دقیق کودک خود از اهمیت ویژه ای برخوردار است. چراکه این مراحل خود مقدمه ای برای سایر مراحل آموزش تلقی می شود. نکته قابل ذکر دیگر این است که ما قادر نیستیم تا حساسیت کودک نسبت به صوت را افزایش دهیم . بلکه تنها می توانیم میل و گرایش کودک باری توجه به اصوات را تقویت کنیم. از انجایی که این کودکان تجربیات اندکی ازا احساس شنیدن دارند. نتیجتا نمی دانند که هر صدایی دارای معنی و مفهوم خاص خود می باشد.
فرایندی که در طی آن به کودک آموزش داده می شود که هر صدایی معنی و علتی دارد. پایه و اساس اولین و دومین مرحله آموزش یعنی توجه به صوت و کشف آنرا تشکیل می دهد.
برای آموزش این مرحله به کودک روشهای مختلفی وجود دارد که در اینجا به برخی از آنها اشاره می نماییم.
-
ضربه زدن روی طبل
از آنجایی که آستانه ی شنوایی فرکانسهای بم در غالب کودکان دارای افتهای شدید تا عمیق بهتر از فرکانسهای زیر است در آغاز باید از وسایلی استفاده کرد که حتی الامکان دارای صدای بم باشند.
یکی از بهترین وسایلی که در این مورد می توان استفاده نمود طبل است. از کودک بخواهید که دستهای خود را در کناره های طبل بچسباند. سپس در مقابل چشمان وی یک ضربه نسبتا محکم به طبل وارد کنید. در این حالت کودک نه تنها صدا را می شنود بلکه وجود آنرا از طریق ارتعاش حاصله از آن با دستهای خود حس می کند و همچنین با چشم خود نیز تولید آن را مشاهده می نماید. این امر باعث می شود که کودک با کمک سه حس شنوایی، بینایی و لامسه از وجود صوت آگاهی یابد. چندین بار این عمل را تکرار کنید و هربار پس از ضربه زدن به طبل ، به چوبی که با آن بر روی طبل ضربه وارد می کنید اشاره کرده و توجه کودک را به آن جلب کنید.
سپس از مادر کودک بخواهید که وی نیز دستهایش را بر کناره های طبل چسبانده و چشمهایش را نیز ببندد. و هرگاه که به طبل ضربه ای وارد شد یکباره چشمهایش را بازکرده، لبخند زده و به چوب طبل اشاره کند.این عمل را باید چند بار انجام داد تا کودک نحوه بازی را مشاهده کرده و فراگیرد.
در نهایت باید کودک خود به تنهایی این عمل را انجام داده و هرگاه ضربه ای به طبل وارد شد چشمهایش را بازکرده و به چوب طبل اشاره کند. لازم به ذکر است که در این حالت باید دست کودک با دیواره طبل نیز تماس داشته باشد.
در گام بعد لامسه نیز حذف می شود. و مثلا طبل در پشت سر کودک به صدا در خواهد آمد. در این حالت کودک باید فقط با اتکا بر حس شنوایی خود وجود صوت را تشخیص دهد. یادآور می شویم که اگر کودک موفق به انجام صحیح بازی نشد نباید به وی فشار زیادی وارد کرد. چراکه این بازی از جمله اولین موارد آموزشی است و ممکن است که کودک هنوز آمادگی های لازم را کسب نکرده باشد.
-
استفاده از ساعت شماطه دار
هدف از این بازی این است که کودک را از وجود صوت در محیط اطراف خویش آگاه نماییم. در این بازی از یک ساعت شماطه دار استفاده می گردد. این ساعت باید از ساعتهای کوکی بوده که ارتعاشات زنگ آن نیز براحتی با دست قابل لمس باشد.
ابتدا کودک را در مقابل خود نشانده ساعت را به وی نشان دهید. سپس ساعت را نزدیک سمعک وی برده و به وی اجازه دهید که صدای ساعت را بشنود.
آنگاه زنگ ساعت را کوک کرده دست کودک را بر روی ساعت قرار دهید. بعد از چند لحظه زنگ ساعت را به صدا در آورید.
درحالیکه ساعت زنگ می زند و دست کودک ارتعاش حاصله را دریافت می کند. توجه وی را به خودتان جلب کرده به گوش خود اشاره کنید و بگوئید “من میشنوم”. این عبارت را چندین بار با اغراق بیان کنید. صبر کنید تا زنگ ساعت تمام شود. سپس به کودک بگویید که “صدا نمی آید،صدا نیست” و سر خود را به نشانه عدم وجود صدا تکان دهید و مجددا همین عبارات را همراه با اغراق بیان کنید.
منظور این است که کودک دریابد که تولید صدا و ارتعاشات همراه با یکدیگر بوده اند. مجموعه روند فوق را چندین بار تکرار کنید تا کودک بخوبی آن را فراگیرد.
در مرحله بعد دست کودک را از روی ساعت بردارید. در این حالت کودک برای اینکه متوجه وجود یا عدم وجود صوت شود باید تنها بر حس شنوایی خود تکیه کند. کودک را آموزش دهید که هرگاه صدایی شنید با دست خود به ساعت اشاره کند. هربار که کودک این عمل را درست انجام داد به وی جایزه ای بدهید. بعد از اینکه کودک به خوبی در بازی تبحر یافت می توان فاصله ساعت را از وی زیادتر کرد تا وی مجبور شود دقت بیشتری نشان دهد.
-
روشن و خاموش کردن دستگاه پخش صوت
ابتدا در حالیکه دستگاه پخش صوت خاموش است صدای آن را تا آخر باز کنید. سپس یکباره آن را روشن کنید تا کودک بصورت ناگهانی صدا را بشنود. در این حالت بهتر است از نوارهای کاست با آهنگ های شلوغ و پر سروصدا استفاده گردد. سپس دست کودک را گرفته و بر روی قسمت بلندگو قرار دهید تا ارتعاش حاصله را نیز حس کند. در همین حال توجه وی را به خود جلب کرده و کلمه “روشن” را چندین بار بصورت واضح و روشن به لب بیاورید. سپس در حالی که هنوز دست کودک بر روی بلندگوی دستگاه قرار دارد آنرا خاموش کرده و کلمه “خاموش” را نیز به همان صورت تکرار کنید و بگویید صدا نمی آید.
در همین حال سر خود را نیز به علامت عدم وجود صدا تکان داده و شانه خود را به پایین و بالا حرکت دهید. مجموعه اعمال فوق را از ابتدا تا انتها باید چندین بار در حوزه دید کودک تکرار کنید تا بخوبی فراگیرد. سپس از کودک بخواهید که دست خود را از روی بلندگو بردارد و دستگاه را نیز از حوزه دید وی خارج کنید. در این هنگام کودک باید برای کشف صوت تنها بر حس شنوایی خود تکیه داشته باشد. باید از کودک خواسته شود که هرگاه صدا را شنید یک توپ در داخل سبد بیندازد و تا هنگامی که هنوز صدا پخش می شود این عمل را تکرار کند. و با قطع صوت وی نیز از انداختن توپ خودداری کند. این بازی نه تنها کودک را با وجود صوت آشنا می کند بلکه وی را با مفهوم مدت زمان ارائه صوت نیز آشنا می نماید.
علاوه بر این روشها، روش های دیگری چون استفاده از صداهای خشن مثل طبل و شیپور، کوبیدن بر روی میز و… نیز وجود دارند که از حوصله این بحث خارج است.
با ما در شبکه های اجتماعی تلگرام و اینستاگرام در ارتباط باشید.
2 دیدگاه