تمرینات مرحله شناسایی یا شناخت اصوات

مرحله شناسایی اصوات که گاه از آن تحت عنوان مرحله شناخت نیز نام برده می شود. مرحله ای است که در طی آن فرد باید آنچه را که شنیده است بوسیله تکرار آن اشاره به موضوع، نوشتن و غیره مشخص کند.

این مرحله خود از مراحل مهم درک محسوب می شود. در طی این مرحله است که کودک کم کم توانایی درک گفتار را کسب می کند. متخصصان آموزش ناشنوایان عقیده دارند که دو دسته از کودکان به آموزشهای خاص این مرحله نیازمندند. اول کودکانی که به تازگی مراحل توجه کشف و تمایز اصوات را سپری کرده اند. و هنوز در مراحل ابتدای درک گفتار قرار دارند.

دسته دوم کودکانی که تا حدودی درک گفتار دارند. اما هنوز به عللی در بعضی موارد دچار مشکل می باشند. مثلا آنهایی که آموزشهای خاص خود را خوب دریافت نمی کنند. ویا دایما می خواهند که جملات برای آنها تکرار شود.

در واقع باید گفت دسته دوم کسانی هستند که بدون کمک حس بینائی قادر به درک گفتار بصورت کامل نمی باشند.

به طور کلی روند کار در این مرحله شامل ارائه یک محرک صوتی به کودک می باشد و کودک باید آنچه را که شنیده است بیان کند. اما چون اغلب این کودکان توانایی پاسخ گویی کلامی را ندارند. و تنها در برخی موارد قادر به بیان آنچه که شنیده اند هستند.

در بیشتر مواقع از این کودکان خواسته می شود که بجای بیان مطلب شنیده شده به تصویر آن اشاره کنند. البته این روش تا حدودی روند کار را محدود می کند. زیرا همواره باید از کلمات و اصواتی استفاده کرد که بتوان آنها را به نحوی بصورت تصویر نشان داد.

در زیر مراحل مختلف آموزش شناسائی اصوات توضیح داده شده است.

• برقراری ارتباط بین حس های مختلف

کودک  دچار اسیب شنوایی برای برقراری ارتباط با محیط از سایر حسها و تواناییهای خود استفاده می کند. برای مثال در این زمینه می توان از حس بینایی و لامسه نام برد. حال اگر بخواهید که توانایی های کودک را در زمینه شناسایی اصوات بالا ببرید در گام نخست باید مابین حس شنوایی و سایر حسها و توانایی های کودک هماهنگی های لازم را به عمل آورد. به این ترتیب کودک ارتباط موجود بین حس شنوایی با سایر حسهای خود در می یابد و بعد از آن سهی می کند که نقص وارده بر سیستم شنوایی را به کمک سایر حسها و توانایی های خود جبران نماید.

فعالیت هایی که کودک در طی آنها سروصدا تولید می کند یکی از بهترین مواردی هستند که می توانند ارتباطات چندگانه ای که مابین حسهای مختلف وجود دارد را نشان دهند. برای مثال هنگامی که کودک قاشقی را بر روی بشقاب می کوبد، با چشم خود به آن نگاه کرده و با دست خود ارتعاش حاصله از برخورد قاشق با بشقاب را لمس می کند. این مورد بصورت ناخودآگاه ارتباط مابین لامسه، شنوایی و بینایی را به وی می فهماند.

کودک از این پس متوجه می شود که اگر نتوانست با گوش خود صدای برخورد قاشق با بشقاب را بشنود می تواند در این زمینه از دو حس بینایی و لامسه خود کمک بگیرد. همین روند اما در شکلی پیچیده تر برای گفتار نیز وجود دارد. منتهی با این تفاوت که آموزش ارتباط موجود مابین حرکات لب که حس بینایی آنها را دریافت می کند و معنا و مفهوم آنها خود برنامه جداگانه دارد که اصطلاحا به آن لب خوانی می گویند.

از این رو آموزش لب خوانی در کنار برنامه تربیت شنوایی خود از اهمیت خاصی برخوردار می باشد که باید به آن دقت زیادی مبذول داشت.

• استفاده از صدای جانوران

به منظور انجام این مرحله می توان از صدای ضبط شده جانوران استفاده نمود. به طوری که ابتدا تصاویر جانوران مختلف در اختیار کودک قرار داده می شود. سپس صدای ضبط شده یک جانور برای کودک پخش می شود. وی باید به تصویر آن جانور اشاره کند. در شروع بهتر است مربی و مادر کودک خود این عمل را انجام دهند تا کودک با چگونگی انجام آن آشنا گردد. چنانچه در شروع کار از صدای جانورانی که کودک نسبت به آنها شناخت کامل دارد استفاده گردد پیشرفت این مرحله سریعتر خواهد بود. البته می توان بجای تصاویر جانوران از اسباب بازیهایی که به شکل جانوران هستند استفاده نمود. کودک باید به تعداد دفعاتی که صدای جانور را می شنود به تصویر مربوطه اشاره کرده ویا اسباب بازی همشکل آنرا بلند کند.

توصیه می شود که درآغاز کار از صدای جانورانی استفاده شود که بیشتر حاوی فرکانس های بم باشند. در این زمینه می توان برای مثال از گاو نام برد.

• شناسایی صدای افراد خانواده و نزدیکان توسط کودک

این بازی باید در خانه توسط والدین کودک انجام گیرد. به این صورت که کودک را نشانده و اعضای خانواده در پشت سروی قرار گیرند. سپس به نوبت با کودک صحبت کرده و یا اینکه وی را صدا بزنند. کودک پس از آموزش باید بتواند اعضای خانواده را توسط صدایشان تشخیص دهد.

هنگامی که کودک در این کار مهارت یافت می توان به دونفر از اعضای خانواده گفت که همزمان با همدیگر صحبت کنند. در این حالت کودک باید هردو آنها را شناسایی کند. در مراحل بعدی می توان از تلفن استفاده نمود و از کودک خواست که از طریق تلفن شخصی را که باوی صحبت می کند شناسایی کند.

• استفاده از اصوات گفتاری

اساس آموزش در مرحله شناسایی اصوات بر روی شناسایی اصوات گفتاری متمرکز می باشد. از این مرحله به بعد کودک کم کم با گفتار و الگوهای گفتاری خاص آن آشنا شده. و مفاهیم خاص گفتاری را می آموزد. در آموزش این مرحله از اصوات گفتاری مختلفی نظیر واجها،سیلابها، کلمات و عبارات استفاده می گردد. در واقع باید گفت که مرحله شناسایی اصوات گفتاری نقطه مرکزی را در مراحل درک گفتار تشکیل داده. و از اهمیت فوق العاده ای برخوردار می باشد.

از آنجایی که تواناییهای درکی کودک ممکن است هنوز در حدی نباشد که بتواند گفتار را درک کند. در شروع این مرحله بهتر است ابتدا از کلمات منفرد به جای جملات و گفتار ممتد استفاده کرد. کلماتی که در این قسمت استفاده می شود باید همگی در محدوده لغات قابل فهم برای کودک باشند. لغاتی که از نقطه نظر طول با یکدیگر متفاوت اند و یا به عبارت دیگر از تعداد سیلابهای متفاوتی تشکیل شده اند. از لحاظ شناسایی ساده تر از سایر لغات هستند. به عنوان مثال کودک دو کلمه “آب” و “هواپیما” را راحت تر از دوکلمه “برگ” و “بر” می تواند از یکدیگر شناسایی کند.

از طرف دیگر هرچه حروف مصوت دو کلمه با یکدیگر تفاوت بیشتری داشته باشند. شناسایی و تشخیص آن دو از یکدیگر ساده تر می گردد. برای مثال دو کلمه “غنچه” و “گنجشک” اگرچه از لحاظ حروف صامت تفاوت زیادی با هم دارند. اما از آنجایی که حروف مصوت آنها شبیه هم می باشند. کودکان دچار آسیب شنوایی در تشخیص آندو از یکدیگر با مشکل مواجه می شوند.

بطور کلی باید گفت کلماتی که از لحاظ تعداد سیلابهای برابر و حروف مصوب مشابه تشکیل شده اند تشخیص داده شده و شناسایی می گردند.

لذا از آنجایی که در آغاز مرحله آموزش شناسایی اصوات گفتاری کودک از توانایی های درکی اندکی برخوردار است. توصیه می شود که اولین لغاتی که به منظور شناسایی به وی ارائه می شوند. نسبت به یکدیگر از تفاوت زیادی برخوردار باشند. به عنوان مثال می توان از کلمات چهار سیلابی و تک سیلابی در مقابل یکدیگر استفاده نمود. بعد از اینکه کودک در عمل شناسایی این کلمات موفقیت حاصل نمود. می توان کم کم از کلماتی استفاده کرد که تشابه بیشتری با یکدیگر دارند. مثل یک سیلابی و سه سیلابی و در نهایت می توان از کلماتی استفاده کرد. که اولا تعداد سیلابهای برابر داشته باشند. ثانیا از لحاظ حروف مصوت شبیه به هم باشند. و ثالثا حتی الامکان هم وزن یکدیگر باشند. به عنوان مثال دو کلمه “برف” و “برگ” هر سه شرط فوق را دارا هستند.

مراحل تربیت شنوایی

درک گفتار در تربیت شنوایی

تمرینات درکی پیشنهادی برای والدین

با ما در تلگرام و اینستاگرام همراه باشید.

اینستاگرام کلینیک یاشا

تلگرام یاشا

تمرینات ویژه مرحله تمایز اصوات

شناسایی اختلال پردازش حسی

تربیت شنوایی و توسعه گفتار