پیشگیری از بروز اختلالات تکاملی

سطوح و انواع پیشگیری :

با توجه به صرفه جویی های هنگفتی ک در هزینه ها و نیروی انسانی به وسیله پیشگیری می توان نمود. در علم پزشکی همواره سعی شده است که راههای پیشگیری از بیماریهای مختلف شناخته شود و از بروز انها پیشگیری نمود. در این زمینه علم اپیدمیولوژی با شناسایی علل بیماریها نقش بسیار مهمی را ایفا می کند . برای پیشگیری از اختلالات تکاملی نیز راههای مختلف در سطوح مختلف وجود دارد. لذا قبل از این که به راهها پرداخته شود، ابتدا بایستی سطوح مختلف پیشگیری را شناخت.

پیشگیری به طور کلی حداقل در 3 سطح مطرح است :

ابتدایی (Primary) ، ثانویه (Secondary) و ثالثیه (Tertiary) .

A پیشگیری از اختلالات تکاملی اولیه (Primary Prevention) :

هدف از این نوع پیشگیری محدود نمودن بروز بیماری توسط کنترل علل آن می باشد. یعنی اقداماتی که قبل از شروع بیماری انجام می گیرد تا امکان بروز بعدی بیماری از بین برود.

مثلا اگر مشخص شود که عفونت های دوران بارداری از علل بروز اختلال تکاملی در شیرخوار است. با کنترل این عفونتها می توان از بروز اختلال تکامل پیشگیری نمود. در این فصل به توضیح بیشتر پیشگیری اولیه ار اختلالات تکاملی می پردازیم.

B پیشگیری از اختلالات تکاملی ثانویه (Secondary Prevention) :

هدف از این نوع پیشگیری، کاهش عوارض شدیدتر بیماری بوسیله تشخیص و درمان به موقع و زودرس آن بیماری می باشد. مثلا پیشگیری از بروز سرطان پستان در خانم ها، که سعی می شود با معاینات دوره ای در خانم ها بیماری را در مراحل اولیه تشخیص داد و درمان نمود. معمولا در این نوع پیشگیری از روشهای غربالگری استفاده می شود. در خصوص اختلالات تکاملی نیز تشخیص تشخیص زودرس این اختلالات که به دنبال آن مداخله زودرس صورت گیرد، به نوعی پیشگیری ثانویه خواهد بود.

یکی از روش های مهم پیشگیری ثانویه از اختلالات تکاملی و به دنبال آن معلولیت های ذهنی، حرکتی، بینایی و شنوایی ارزیابیهای دوره ای تکامل کودک است که به دنبال آن Neurohabilitation بموقع و مناسب صورت گیرد.

C پیشگیری از اختلالات تکاملی ثالثیه (Tertiary Prevention) :

هدف از این نوع پیشگیری کاهش پیشرفت بیماری استقرار یافته یا پیشگیری از عوارض بیماریهاست. توانبخشی یا بازتوانی در واقع همان پیشگیری ثالثیه است که بوسیله آن فرد می تواند با بیماری مزمن خود تطابق بیشتری یابد. به عنوان مثال هنگامی که کودک به علت پیدایش علائم پاتولوژیک به اقدامات Neurorehabilitation احتیاج پیدا کند، پیشگیری از نوع ثالثیه محسوب خواهد شد.

پیشگیری اولیه از اختلالات تکاملی :

پیشگیری اولیه مشکلات تکاملی شامل مراقبت قبل از تولد (قبل و حین بارداری)، حین زایمان، دوران نوزادی، شیرخوارگی و کودکی است.

مراقبت قبل از تولد

آموزش و آگاهسازی عمومی در خصوص خودداری از ازدواج فامیلی
آموزش و آگاه سازی عمومی در خصوص ضرورت مشاوره ژنتیک قبل از ازدواج
آموزش و آگاهسازی عمومی در خصوص باردار نشدن قبل از 18 و بعد از 35 سالگی
آموزش و آگاهسازی عمومی در مورد تعداد مناسب فرزندان و فاصله مناسب بین فرزندان
آموزش در مورد عدم تماس یا استفاده از اشعه، سیگار، الکل، دارو و سموم مختلف حین بارداری
تزریق 2 دوز واکسن سرخجه قبل از سن بارداری به دختران، بررسی تیتر انتی بادی سرخجه در دختران سن باروری، آموزش در مورد پیشگیری از انتقال توکسوپلاسموز، CMV، HIV، تجویز AZT به زنان باردار HIV مثبت برای پیشگیری از انتقال به جنین
تجویز اسید فولیک به زنان باردار به منظور پیشگیری از نقایص نورال تیوب و ید اضافی در مناطق دارای کمبود ید
آموزش تغذیه مناسب به زنان باردار
مشاوره ژنتیک در دوران بارداری و مانیتورینگ توسط آمینوسنتر و سونوگرافی جنین
مراقبهای بهداشتی مناسب دوران بارداری
پیشگیری از نارس به دنیا آمدن نوزاد

مراقبت پری ناتال (حین زایمان)

آموزش زنان باردار در مورد ضرورت زایمان در بیمارستان یا مراکز تسهیلات زایمان مجهز.
بهبود کیفیت زایمان با مانیتورینگ اینترپارتوم و انجام زایمان توسط متخصص یا افراد ماهر.
بهبود کیفیت مراقبت از نوزاد، پیشگیری از هیپو گلیسمی، Sepsis و هیپربیلیروبینمی.
غربالگری نوزادان برای بیماری های متابولیک
پیشگیری از ابتلا به عفونتهای کانال زایمان در نوزاد
پیشگیری از Opthalima Neonatarum

مراقبت از شیرخوار و کودک

آموزش و آگاهسازی در مورد برخی علائم غیرطبیعی در نوزاد و شیر خوار.: زردی، بیحالی، خواب آلودگی، شیر نخوردن، تب و … .
آموزش به خانواده در مورد ضرورت مراقبت از رشد و تکامل. و سلامت کودک با مراجعه منظم به مراکز بهداشتی-درمانی و پزشک متخصص.
پیشگیری از عوارض نارسی و کم وزنی و نوزادان تحت مراقبت های ویژه. زیرا آنان در معرض خطرات مختلفی از جمله اختلالات تکاملی می باشند. نوزادان نارس بستری در NICU از ارتباط طبیعی با مادر خود محروم هستند . بایستی شرایط تحریکات محیطی (stimulation) مطلوب برای آنان فراهم گردد. به علاوه نارسی فی نفسه آنان را در معرض صدمات مختلف محیطی با توجه به بستر مساعد بیولوژیکی ایشان قرار می دهد.
واکسیناسیون برای پیشگیری از بیماری های مسری و بیماری سیستم عصبی. مثل عفونت هموفیلوس آنفولانزا و مننژیت توبرکوکلی، سرخک و فلج اطفال.
پیشگیری از کودک آزاری و غفلت از کودک با بهبود رابطه کودک و مادر. کاهش استرس و تامین حمایت اجتماعی از والدین.
تشخیص کودک آزاری و غفلت از کودک و ارجاع به مراکز شبانه روزی.
پیشگیری از حوادث با نصب حفاظ به پنجره ا، دورکردن وسائل آتشزا از دسترس کودکان، استخر محصور، استفاده از کلاه ایمنی هنگام دوچرخه سواری
برقراری ارتباط عاطفی مناسب با کودک.
سرپرستی مناسب توسط والدین از طریق آموزش و ارائه راهنمایی های لازم که به معنی تامین اطلاعات لازم برای والدین قبل از بروز رفتار غیرطبیعی است. نتیجه مورد انتظار تغییر در باور، دانش و عمل والدین می باشد بطوریکه یا رفتار کودک تعدیل شده یا والدین بهتر با آن کنار بیایند.

مشاوره با والدین در مورد رفتار و تکامل کودک باعث افزایش اطلاعات آنان در مورد تکامل کودک شده و آنان را قادر می سازد باعث تحریک موثر در روند تکامل او شوند.

در مورد کولیک دوران شیرخوارگی، اضطراب جدایی، بازی های خیالی و مسائل و بحران های بلوغ –داروها، نوشیدنی ها، گروه های همسن و سال، دفع والدین برای جدایی و استقلال و ارتباط بیشتر با جنس مخالف- بایستی به والدین اطلاعاتی داده شود.

پیشگیری از رفتار های تهاجمی یا غیر طبیعی کودک از طریق زیر امکان پذیر است:

محدود نمودن و هدایت برنامه هایی که کودک از تلویزیون تماشا می کند. تامین آموزش پیش دبستانی، تشویق در برقراری ارتباط سالم با همسالان، پیشگیری از شکست تحصیلی و تامین برنامه های آموزشی و مشاوره با والدین در برابر قوانین سخت و تنبیه کننده و حفظ احترام کودکان.