چرا ازموسیقی در درمان کودکان اتیستیک استفاده میشود؟
در حال حاضر موسیقی به عنوان روشی انتخابی برای درمان رفتارهای کودکان اتیستیک مطرح است.کودکان اتیستیک به دلیل ارتباط بسیار محدود کلامی و رفتارهای قالبی و خود فرورفتگی ها به درمانهای رایج متعارف روانپزشکی به دشواری پاسخ می دهند. موسیقی با دنیای متنوع ریتم به عنوان یک روش نافذ و با ایجاد ارتباط های غیرکلامی ریتمیک و موسیقیایی می تواند به خوبی با کودکان اتیستیک ارتباط برقرار و پاسخ‌های آنان را تحریک نماید.
برخی از موسیقی درمانگر ها پی برده اند که موسیقی می تواند وسیله ای موثر جهت برقراری ارتباط با کودکان اتیستیک باشد. موسیقی از پدیده هایی است که کودکان اتیستیک با علاقه و رغبت به آن توجه نشان می دهند. فعالیتهای موسیقی غالباً تقویت کننده موثر در ایجاد پاسخ های متفاوت و آگاهانه کودکان اتیستیک است مانند افزایش تکلم، ایجاد پاسخ های شفاهی، افزایش تماس چشمی، رشد آگاهی های محیطی و رفتارهای مناسب اجتماعی.
تاثیر موسیقی بر ابعاد رفتاری کودکان اتیستیک
الف) موسیقی می تواند به کاهش و یا حذف رفتارهای ایزوله کردن خود و کناره‌گیری اجتماعی در این کودکان بیانجامد.
ب) موسیقی درمانی منجر به توسعه روابط کلامی و رشد گفتار در کودکان اتیستیک میشود.
ج) موسیقی درمانی در کاهش اختلالات حسی و ادراکی کودکان اتیستیک موثر است.
د) تاثیر موسیقی درمانی در حذف رفتارهای کلیشه‌ای کودک
برنامه موسیقی درمانی در راستای رشد گفتار کودکان اتیستیک چگونه باید اجرا شود؟
ابتدا موسیقی درمانگر باید میل یا نیاز به ارتباط را که در کودکان اتیستیک ضعیف است توسعه دهد و بهتر است این توسعه به کمک تکنیک های موسیقی درمانی صورت گیرد.
کشف و انتخاب آن جنبه از موسیقی که کودک بیشتر با آن ارتباط دارد و بیشتر از آن لذت می برد برای مثال آیا کودک با جنبه آهنگین موسیقی بیشتر ارتباط برقرار می کند یا با جنبه ریتمیک آن.
همراه نمودن آوا ها، کلمات و هجاها با موسیقی جذاب و مورد علاقه کودک که توسط درمانگر کشف شده است. درمانگر در این مرحله سعی میکند تا از طریق ایجاد موسیقی آوایی به تحریک ارتباط کودک با خودش بپردازد. همانطور که کودک شروع به توجه و تولید پاسخ های ارتباطی کلامی و غیرکلامی میکند موسیقی می‌تواند برای رشد و توسعه گفتار و آواها به کار گرفته شود. بسیاری از الگوهای ریتمیک و ملودیک در آموزش های کلامی کودکان اتیستیک بسیار سودمند است. تنها از موسیقی برای ایجاد و تولید گفتار استفاده نمی شود بلکه به درک زبان از طریق همراه کردن یک فعالیت ساده با گفتار مرتبط و نیز همراه با موسیقی می توان کمک کرد.
آنچه یک موسیقی درمانگر باید انجام دهد و به آن آگاهی داشته باشد:
1. قبل از هر اقدام، درمانگر باید کودک را از ابعاد مختلف هوشی، عاطفی، حسی، هیجانی، علائق به موسیقی، روابط اجتماعی و حتی سطح همکاری خانواده و نظیر آن بشناسد.
2. درمانگر باید تشخیص دهد آیا کودک مورد مناسبی برای موسیقی درمانی میباشد. زیرا موسیقی درمانی روشی نیست که اساساً بر همه کودکان اثربخشی یکسان داشته باشد.
3. درمانگر باید هدف، برنامه و روش کار خود را مشخص نماید. بر اساس نیاز هر کودک موسیقی درمانگر بهتر است فعالیت های موزون موسیقی را تدوین و اجرا نماید.
4. درمانگر خود باید عضو فعال و علاقه‌مند جلسه موسیقی درمانی باشد. کودک باید همیشه از نظر روانی خود را به درمانگر نزدیک احساس کند نه اینکه درمانگر را یک عضو جدای از جلسه تصور کند.
5. درمانگر بهتر است تمام فعالیت های انجام شده با کودک، نوع واکنش ها و پاسخ های کودک به موسیقی را بعد از اتمام جلسه به ثبت برساند. ثبت مشاهدات و نتایج، کمک موثری به درمانگر در ادامه موفق جلسات خواهد کرد.
6. درمانگر باید سعی کند هر از چندگاه تماس فیزیکی از نوع مادرانه با کودک داشته باشد.
7. یک موسیقی درمانگر بهتر است به شیوه ها و اصول تغییر رفتار نیز آگاه باشد تا از روش های تقویت و پاداش نیز استفاده کند.
8. یک درمانگر باید به این نکته نیز توجه داشته باشد که از موسیقی برای پیشرفت مهارت‌های موسیقی یک کودک اتیستیک استفاده نمی شود، از موسیقی در جهت بهبود کارکردهای جسمی، روانی و واکنش های عاطفی، اجتماعی و رشد توانایی های حرکتی، ارتباطی استفاده می شود.
9. برخی کودکان اتیستیک از شنیدن برخی آواز ها یا آهنگ ها ممکن است اجتناب نمایند و یا حتی به گونه ای افراطی اظهار تنفر خود را به گریه و قشقرق نشان دهند. درمانگر باید توجه داشته باشد که این رفتار کودک ممکن است از عدم علاقه او به این موسیقی نباشد بلکه به دلیل اختلالات حسی که در حوزه شنیداری دارد باشد.
مثال هایی از تمرین های موسیقی درمانی برای کودکان اتیستیک:
1. باید کودک را آزاد گذاشت تا بر اساس علاقه، کنجکاوی و انگیزه به وسایل موسیقی نزدیک شود. و آنها را به طور دلخواه مورد وارسی قرار دهد. درمانگر باید به گونه ای رفتار کند که کودک او را مزاحم تلقی نکند. و اعتماد و اطمینان کامل نسبت به محیط پیدا کند. هرچه اعتماد و اطمینان بیشتر و اضطراب او کمتر شود شناخت سریع تر و بهتری از خود به درمانگر خواهد داد. درمانگر که هیچ شتابی نباید در ایجاد ارتباط به کودک نشان دهد. هرگونه شتاب و عجله ممکن است کودک را از او دور کند کمی باید فرصت بدهد. تا کودک خود نیز تمایل به ایجاد رابطه را هر چند به صورت اندک نشان دهد.
2. ضمن اینکه در کنار کودک هستید و وانمود کنید که مشغول کار خود می باشید. می توانید خود را مشغول نواختن آرام یک ساز نمایید. اما ژست ها و واکنش های کودک را نسبت به هر سازی یا صدا مورد ارزیابی قرار دهید. تمریناتی از این مورد می تواند کودک را به تدریج وارد فرآیند پذیرا(شنیدن و گوش دادن) بکند. تمریناتی که کودکان را وادار به گوش دادن می کند. به ویژه برای جلسات اول که کودک درمان را آغاز نموده است توصیه می شود.
4. چنانچه کودک صدایی را از گلو خارج کرد، آن را بدون پاسخ نگذارید. ضمن تقویت ای که می کنید سعی کنید تا شبیه آنها را با وسایل موسیقی تولید کنید.
5. سعی کنید از موسیقی همراه کلام استفاده کنیم.
6. ضمن همراه کردن موسیقی با کلام از برخی وسایل بازی مثل عروسک‌ها نیز استفاده کنید. برخی از کودکان اتیستیک” اسم”و” فعل” را در عباراتی که همراه آواز و موسیقی ارائه می شود یاد می گیرند.
7. تمریناتی را برای کشف صدای سازهای مختلف در محیط اجرا کنید. برای مثال می‌توانید در هر گوشه اتاق یک ساز مختلف را بنوازید. این تمرین باعث می شود تا ضمن اینکه کودک با صدای سازها، آشنا میشود با هندسه فضایی اتاق و جهات نیز آشنا شود.
8. عروسکی را در داخل پارچه رنگی قرار داده و به آن حرکت گهواره‌ای بدهید و لالایی بخوانید. به تدریج کودک را تشویق کنید تا همراه شما در این حرکت شرکت کند همین تمرین را می‌توانید بهانه ای قرار دهید برای ورود تدریجی کودکی دیگر، کودک باید به تدریج در کنار گروه، فعالیت نماید.
9. از موسیقی‌های مورد علاقه کودک استفاده شود و ریتم موسیقی توسط کودک و درمانگر به کمک حرکات های گوناگون تقلید شود.
درمانگر همیشه باید عضو فعال جلسه موسیقی‌درمانی باشد اینگونه نباشد که فعالیت‌ها را صرفاً از کودک بخواهد بلکه خود باید آنها را به ویژه در ابتدای شروع حرکت انجام دهد.
10.دو بادکنک رنگی(آبی و قرمز)، را به کودک بدهید و برای هر بادکنک یک موسیقی آهنگین و ریتمیک بنوازید. دو نوع موسیقی باید با یکدیگر تفاوت ملموس داشته باشند. کودک باید موسیقی مربوط به هر بادکنک را بشناسد و هر موسیقی که نواخته شود با بادکنک مربوط به آن موسیقی حرکت‌های موزونی انجام دهد.
برای کودک فضایی را در اتاق موسیقی درمانی اختصاص دهید. موسیقی را برای او بنوازید. و با حرکت های دلخواه آن را همراهی کنید. به کودک آموزش دهید که پس از پایان موسیقی برای استراحت به فضا یا مکانی مربوط به خودش برود و دوباره با شروع موسیقی پیش شما برگردد و همینطور الا آخر.
اینستاگرام کلینیک یاشا ـ خدمات گفتاردرمانی ـکاردرمانی ـ روانشناسی در گرگان
3 دیدگاه