دیزارتری
دیزارتری گروهی از اختلالات حرکتی گفتاری است که در نتیجه آسیب عصب شناختی رخ داده .و می تواند همه شاخص های گفتاری از قبیل : تولید ، تشدید ، آواسازی ، تنفس و نوای گفتار را تحت تاثیر قرار دهد .
حداقل هفت نوع دیزارتری : دیزارتری شل ، دیزارتری سفت، دیزارتری پر حرکت ، دیزارتری کم حرکت ، دیزارتری آتاکسیک ، دیزارتری نورون محرک یکطرفه ی فوقانی ، و دیزارتری مختلط شناسایی شده است . علت آسیب های عصب شناختی که منجر به بروز انواع مختلف دیزارتری می شود . متفاوت بوده و شامل سکته ی مغزی ، اختلالات عصبی پیشرونده ، اختلالات متابولیک و اختلالات ارثی می باشد .
در بیماران مبتلا به دیزارتری بر خلاف آپراکسی گفتار ، از مداخلات درمان دارویی همراه با درمان رفتاری استفاده می شود . در انواع خاصی از دیزارتری ، به برخی از مداخلات ویژه نیاز است . به عنوان مثال ، لارینگو پلاستی می تواند در بیمارانی با فلج تارهای صوتی انجام شود . لارینگو پلاستی یک روش جراحی است که در آن تارصوتی فلج شده به کمک مواد کاشتنی به سمت وسط جابجا می شود . این عمل به نزدیک شدن بهتر تارهای صوتی در حین آواسازی که باعث بهبود کیفیت صوتی می شود ، کمک می نماید . این عمل جراحی قابل برگشت است بدین معنا که مواد کاشتنی را نیز می توان در صورت ضرورت ، برداشت . لارینگوپلاستی در افرادی که دچار فلج یکطرفه ی تارصوتی هستند . می تواند منجر به بهبود بسامد ، بلندی و آهنگ گفتار شود ،.اما نفس آلودگی ، خشونت صدا و خستگی صوتی ممکن است ، ادامه داشته باشد .
سایر شیوه های جراحی که می توانند به بیماران مبتلا به فلج تارصوتی کمک نمایند .شامل تزریق تفلون یا کلاژن و قطع عصب راجعه ی حنجره میباشد . تزریق سم بوتولونیوم ( بوتوکس ) به طور موفقیت آمیزی در بیماران دچار دیسفونی اسپاسمودیک ، استفاده می شود .
عمل جراحی قلپ حلقی که در قسمت شکاف کام مورد بررسی قرار خواهد گرفت ، می تواند به کاهش پرخشیومی در برخی از افراد ( گویندگان ) مبتلا به دیزارتری کمک کند . همچنین ، تاثیر تجویز داروهای ویژه ای در بیماران مبتلا به اختلالات حرکتی مانند بیماری پارکینسون و کره ی هانتینگتون ثابت شده است . این داروها ممکن است به بیمارانی که مشکلات گفتاری هم به طور همزمان دارند ، کمک کند .
علاوه بر این ، ابزارهای مصنوعی مانند : بالا برنده ی کام در برخی از بیماران دیزارتری بکار برده می شود . پروتز بالابرنده ی کام دارای یک بخش کامی است که با دندانها متصل می شود .و یک قسمت بالا برنده که به سمت پشت ادامه پیدا کرده و نرمکام را به سمت بالا می برد . این وسیله به بیماران دارای نارسایی دریچه ی کامی- حلقی کمک می کند .تا بتوانند به بست مناسب دریچهی کامی- حلقی برای بهبود تشدید دست یابند. و در برخی از مراجعین به کاهش پرخشیومی کمک می کند .
از آنجایی که مداخلات پزشکی نمی تواند نیازهای همه ی مراجعین مبتلا به دیزارتری و یا همه ی نیازهای خاص این مراجعان را برطرف کند ، مداخلات رفتاری نقش کلیدی را در بهبود تولید گفتار مراجع ، بازی می کند
هدف اولیه درمان رفتاری ، افزایش کارایی ، موثر و طبیعی بودن ارتباط ، می باشد.. در مراجعین مبتلا به دیزارتری تکالیف متمرکز بر ارتباط مهم می باشند . درمانگر اغلب مراجع و نزدیکان مهم او را در مورد اهداف درمان ، نقش و درگیری آنها در روند درمان و نتایج احتمالی آن ، آگاه می کند . مراجع و نزدیکان مهم او می توانند جهت استفاده از شیوه های زیر در طول تقابل های ارتباطی آموزش ببینند :
– مراجع باید در آغاز اطلاعاتی به شنونده ، در مورد چگونگی برقراری ارتباط موثر ، ارائه بدهد .( مثلاً با نشان دادن طرز استفاده از صفحهی ارتباطی ) . در حقیقت ، مراجع ، آموزش می بینند تا مسئولیتی فعال برای ارتباط موفق را ، بر عهده بگیرد .
-مراجع باید پیش از آغاز تعامل با شنونده ، محتوا و موضوع مکالمه را مشخص نماید . عنوان مکالمه اغلب به شنونده کمک می کند تا در مورد آنچه مراجع می خواهد بگوید ، پیشگویی کرده یا آن را حدس بزند .
-مراجع باید محتوا و طول گفته ی خود را اصلاح نماید . کاهش طول جملات به شنونده کمک می کند تا با مراجع همراهی کند . اگر مراجع خیلی سریع صحبت کند ، وضوح گفتار او ممکن است به میزان قابل توجهی کاهش یابد .
– نزدیکان مراجع باید محیط فیزیکی او را اصلاح کنند . باید در محیط نور کافی وجود داشته باشد ، طوری که شنونده بتواند اطلاعات غیر کلامی ( مانند : حالات چهره ، حرکات قابل دید برخی از صداها و … ) را از مراجع دریافت کند . همچنین ، صداهای مزاحم باید کاهش یابند .
-مراجع و نزدیکان او باید تماس چشمی را در حین تقابلات ارتباطی حفظ نماید . راهبردهای ارتباطی موثری را ایجاد کرده و در مورد روش های باز خورد که در محیط های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد ، به توافق برسند . به عنوان مثال ، مراجع و همسر او ممکن است به این توافق برسند که در خانه سرنخها ی کلامی و در سایر محیط های اجتماعی ضربه ای کوچک روی شانه ممکن است ، در کاهش سرعت گفتار مورد استفاده قرار گیرند .
تکالیف متمرکز بر گوینده را می توان در درمان همه ی شاخص های گفتاری مانند : ننفس ، آواسازی ، تشدید ، تولید و نوای گفتار مورد استفاده قرار داد . ما به توصیف خودمان از تکالیفی که می توانند برای بهبود مهارتهای تولید مراجع استفاده شود ، متمرکز خواهیم شد. همانند آپراکسی گفتار ، فعالیتهای درمانی باید کاملاً ساختارمند و تکرار شونده باشند . تمرین های گفتاری پیوسته و مداوم ، نقش مهمی را در درمان اختلالات دیزارتری ایفا می کند . وضعیت قرارگیری سر ، گردن و بدن در آموزش تولید ضروری می باشد . به عنوان مثال اگر مراجع به طور غیر فعال دست را پایین بیاندازد و روی صندلی چرخ دار خود تکیه بزند .مشکل است که بتوان کارایی تولید گرها را از این طریق بهبود بخشید .
درمانگر همانند سایر اختلالات گفتاری ، تعیین کننده ی الگوهای خطا در مراجع خاص می باشد .به مراجع دستورالعمل ها و نمایش هایی در تسهیل مکان یابی مناسب تولیدگرها ارائه و در صورت لزوم روشهای مکان یابی آوایی و شکل دهی استفاده می شوند . درمانگر الگوی تولیدات هدف را ارائه می دهد و از مراجع انتظار می رود که آنها را تقلید نماید . راهکارهای زیر را می توان در برانگیختن تولید بهبود یافته صداها در واژه ها و جملات استفاده نمود :
مراجع آموزش می بینند که برای بهبود قابلیت فهم گفتار ، سرعت گفتار خود را کاهش دهد ،.این امر ممکن است با استفاده از ضربه انگشت ، استفاده از صفحه ی ضربان ساز یا مترونوم ، یا وسیله ی بازخورد شنیداری تاخیر یافته صورت گیرد . کاهش سرعت گفتار ، زمان کافی را برای طیف کامل حرکات ، افزایش هماهنگی ، و بیان زبانی بهبود یافته ، ایجاد می نماید
مراجع آموزش می بیند تا همخوانها را به صورت اغراق آمیز و با تاکید بیشتر بویژه در موقعیت های میانی و پایانی تولید کند . این امر به بهود درستی تولید آنها کمک می نماید .
مراجع آموزش می بینند تا وضعیت دهان باز را به کار ببرد و با دهان باز صحبت کند تا نمایش دهانی اصوات ارتقاء یابد .
مراجع بازخورد فوری در مورد تولید صداهای هدف ، واژه ها یا عبارات دریافت می کند .تکالیف به صورت سلسله مراتبی از ساده به پیچیده منظم شده اند . تمرین های تکیه تقابلی که در بحث آپراکسی گفتار شرح داده شد . می توانند در ارتقاء نوای گفتار در مراجعین مبتلا به دیزارتری به کار برده شوند .
مراجعینی هستند که ممکن است نیاز به آموزش دیدن در زمینه ی استفاده از حرکات تولیدی جبرانی داشته باشند . به عنوان مثال ، زمانی که زبان به طور محسوسی ضعیف است ، ممکن است از تیغه ی زبان به جای نوک و همچنین هنگامی که لبها بسیار ضعیف اند که به میزان لازم به یکدیگر بچسبد ، ممکن است از تماس زبانی دندانی ، استفاده شود . بعضی از درمانگران از تمرینات تقویتی ، آسوده سازی و تمرینات کششی ” قبل یا همزمان با درمان تولید استفاده می کنند . به هر حال ، تاثیر این روش ها مورد شک و تردید می باشند.
درمان لکنت زبان با برنامه کمپرداون
با ما در ارتباط باشید در :
