تکنیک های AVT در سال اول درمان: ( تکنیک برای کم شنوایی )
درمانگر شنوایی- کلامی در هر جلسه آموزشی از انواع تکنیک ها برای تسهیل ارتباط شنیداری و فراگیری مهارت گوش دادن و صحبت کردن استفاده می کند. این تکنیک ها با روشهای ارتباطی مورد استفاده خانواده کودک کم شنوا تلفیق شده و در واقع شیوه‌ای از زندگی آنها تلقی می گردد. در این بخش اشاره ای به مهمترین و کاربردی ترین تکنیک های مورد استفاده در سال اول درمان کم شنوایی داریم.
تکنیک نوبت گیری
در تعاملات بین والدین و کودک، ویژگی هایی وجود دارد که میتوان آنها را به عنوان تلاشی در جهت واداشتن کودک به نوبت گرفتن در مکالمه در نظر گرفت. مثال والد به طور پیوسته به رفتارهای کودک(رفتارهای غیر آوایی) پاسخ می دهد. در نتیجه تعاملش با کودک را تنظیم میکند و این تعامل مانند مکالمه به نظر می رسد. در ارتباط شفاهی دائماً جای صحبت کردن و گوش کردن عوض میشود. کودک کم شنوا قبل از آن که به مهارت های گفتاری دست یابد ،باید مهارت نوبت گیری در مرحله آواسازی را یاد بگیرد. این مهارت در سنین نوزادی و خردسالی فرا گرفته می شود.
برای آنکه این مهارت در کودک کم شنوا تقویت شود و رشد و توسعه یابد، کافیست ابتدا به آوا سازی بپردازید. و سپس چند لحظه منتظر بمانید تا او نیز پاسخ دهد(آوا سازی کند). شما نیز آوا سازی کودک را تکرار کنید و این بار نوعی آوا بر آواسازی پیشین او بیافزایید. یا از جملات مناسبی برای صحبت با او استفاده کنید. شما با منتظر ماندن این پیام را به او می‌دهید که حالا نوبت اوست که صحبت کند.
تکنیک توجه مشترک
اعمالی که برای جلب توجه دیگران برای شریک شدن در اطلاعات انجام میشود. یکی از مهمترین قوانین ارتباط روان این است که هر دو نفر بر روی یک موضوع تمرکز نموده و درباره آن موضوع با یکدیگر پیام رد و بدل کنند. این تمرکز توسط توجه نوزاد روی چشمان والدین، زاویه نگاه آنها، حالات چهره، صداو اشارات نمایان میشود.از طریق نگاه کردن و اشاره نهایتاً کودک می فهمد که ارتباط شامل موضوعاتی می باشد که دو طرف، به روشهای مختلف راجع به این موضوعات ارتباط برقرار می کنند. در ابتدا زمانی که مادر و نوزاد به یکدیگر نگاه می کنند. مادر آواسازی کرده یا با کودک صحبت می کند.
بعد از زمانی که کودک به اشیا و اتفاقات توجه میکند، مادر مکرراً توجه کودک را دنبال کرده و درباره آنچه که احتمالاً کودک مشاهده می کند برایش توضیح می دهد. در چهار تا شش ماهگی کودک می‌تواند نگاه مادر را دنبال کرده و نسبت به چرخش او در هنگام نگاه کردن یا اشاره به چیزی حساس شود. اگر مادر از کلماتی نظیر “ببین، نگاه کن” استفاده کند، کودک سریعتر نگاه مادر را تعقیب خواهد کرد.
تکنیک آکوستیکی AVT در کم شنوایی
تکنیک گفتار مادرانه
والدین معمولاً در صحبت با کودک خود از تولد تا سه سالگی از نوع متفاوتی از گفتار به نام گفتار مادرانه استفاده می کنند. که ویژگی های خاصی دارد. استفاده از این گفتار در مادران کودکان کم شنوا از اهمیت بیشتری برخوردار است.
گفتار مادرانه دارای خصوصیات زیر میباشد:
طول گفته ها کم است.
از نظر معنایی و نحوی ساده تر است.
فرکانس زیر تری دارد.
سرعت آن کمتر است.
گفته ها حالت ریتمیک و آواز گونه دارند.
بین گفته ها مکث های طولانی تری وجود دارد.
گفته ها واضح ترند.
از نظر واجی ساده شده است. مثلاً کلماتی با تکرار یک هجا(لالا،جوجو) در آن وجود دارد.
ازکشیدگی یک واکه در گفتار استفاده می شود.
مکث های طولانی تری در مرزهای بین جملات دارد که به کودک فرصت پردازش گفته ها را می دهد. و نیز به کودک برای نوبت گیری علامت داده و همچنین باعث برانگیختن او برای پاسخ دادن میشود.
از ویژگیهای گفتار مادرانه محتوای آن است. با توجه به سن کودک متغیر می باشد. تا سه ماهگی شامل احساسات و تجربیات نوزاد است و در هفت ماهگی علاوه بر احساسات و تجربیات کودک در مورد اشیا و اتفاقات پیرامون و کارهایی که مادر یا شیرخوار در حال انجام آن است. یا به تازگی تمام شده نیز صحبت می شود. در ۱۱ تا ۲۴ ماهگی در مورد اشیایی که مادر یا شیرخوار با آن بازی می کنند می باشد.(توانایی های شیرخوار یک ساله)
هنگامی که از گفتار مادرانه استفاده می‌کنیم ،ویژگیهای دیرشی، زیر و بمی و شدتی صدا دائما تغییر میکند. و این خود کمک بزرگی به درک کودک کم شنوا می نماید. اغراق در بیان این ویژگی ها به رشد و توسعه مهارت درک شنوایی کودک کمک می کند.
تکنیک انتظار
مدت زمان لازم که شما بعد از صحبت کردن باید منتظر بمانید .تا کودک فرصت کند اطلاعات شنیده را پردازش کند. و سپس عمل خواسته شده را انجام دهد یا صدای مورد نظر شما را تقلید کند تکنیک انتظار نام دارد. پس از تولید صدا واژه یا عبارتی که در حال ارائه آن هستید،برای فرصت دادن به کودک جهت تقلید از شمردن به آرامی تا ۱۰ استفاده کنید.
“شمردن به آرامی تا ۱۰” مدت زمان مناسبی است که میتوان به کودک داد و منتظر ماند تا صدا را تقلید و تولید کند. صدا را بگویید و سپس به کودک اشاره کنید و وانمود کنید که نوبت اوست که صحبت کند. و در اینجا از تکنیک “علامت دستی” استفاده کنید.
تکنیک علامت دستی
تکنیک علامت دستی یکی از مفیدترین تکنیک‌های روش شنوایی- کلامی است .که به منظور تقویت مهارت گوش دادن، گفتار و زبان استفاده می شود.
علامت دستی شامل موارد زیر است:
1. اشاره به گوش یعنی علامت دادن به کودک برای گوش کردن.
2.در مراحل اولیه درمان وقتی که کودک مستقیماً به صورت فرد نگاه میکند و به دنبال نشانه های بینایی می گردد. درمانگر، والد یا مربی برای مدت کوتاهی لب های خود را با دست می پوشانند. در سایر اوقات پوشاندن لب ها لازم نیست،چون ممکن است که کودک مشغول فعالیت دیگری باشد اما در محدوده ای باشد که صدای فرد بزرگسال را بشنود.
3. درمانگر، والد یا مربی دست خود را به طریقه عادی و طبیعی به معنی اجازه تقلید صدایش یا علامتی برای تغییر نوبت مانند یک میکروفون مقابل دهان کودک می گیرد.
4. مربی یا والد با گرفتن یک حیوان اسباب بازی یا اسباب بازی دیگر در مقابل دهانش صحبت میکند .و بعد با گرفتن همان حیوان مقابل دهان کودک نشان می دهد که نوبت اوست که صحبت کند.
بسیاری از متخصصین و آسیب شناسان گفتار و زبان دریافته‌اند که استفاده از تکنیک علامت دست حتی در کودکان شنوا نیز به مهارت گوش دادن کمک می‌نماید.
تکنیک آکوستیکی در کم شنوایی
تکنیک تاکید آکوستیکی :
تکنیک تأکید آکوستیکی شامل مجموعه‌ای از الگوهای گفتاری است .که به منظور قابل شنیدن کردن و واضح کردن گفتار ارائه شده به کودک کم شنوا استفاده میشود. تکنیک تأکید آکوستیکی بخش مهمی از جلسات آموزشی شنوایی- کلامی را تشکیل می دهد. و به ویژه برای کودکانی که به تازگی شروع به استفاده از سمعک یا کاشت حلزون نموده اند بسیار کارآمد و مفید است .به تدریج که کودک مهارت گوش دادن را یاد می گیرد از تکنیک تأکید آکوستیکی کمتر استفاده میشود. و گفتار به شکل طبیعی تر ارائه می گردد.
تاکید آکوستیکی شامل تولید یک صدای کشیده تر، استفاده از زیر و بمی اندکی بالاتر برای کلمه و یا فونمی که کودک نمیشنود، نجوا کردن صداهای به‌خصوص، مکث کردن قبل و بعد از فونم و یا کلمه هدف می باشد.
برای آشنایی با نحوه اجرای تکنیک تاکید آکوستیکی به موارد و قوانین زیر توجه فرمایید:
تکیه روی یک صدا،هجا و کلمه و یا حتی عبارت خاص می گذاریم تا به کودک جهت شنیدن بهتر آن کمک کنیم. برای برجسته کردن بخش مورد نظر ویژگی های آهنگ ،صدا یا کلمه هدف را با اغراق دستکاری می کنیم.
کلمه هدف را نسبت به بقیه کلمات جمله ،کشیده تر و بلند تر بیان می کنیم.
تاکید آکوستیکی می تواند در هر جای جمله باشد. ولی در مراحل اولیه در انتهای جمله مورد استفاده قرار می گیرد.
توجه فرمایید که:
در مراحل اولیه استفاده از تکنیک تأکید آکوستیکی از گفته های کوتاه و ساده استفاده می گردد.
در مراحل ابتدایی جهت افزایش قابلیت شنیدن از سرعت کم استفاده می شود.
گفتار با تاکید روی ویژگیهای زیر و بمی، شدت و علائم دیرشی می باشد.
جهت رسیدن به بیشترین قابلیت شنیدن ،پیام با صدای آشنا به تعداد مورد نیاز ارائه می گردد.
زمانی که کودک صدا را کسب کرد یا کلمه یا عبارت را متوجه شد. استفاده از این روش را متوقف می نماییم و به صورت طبیعی بیان می کنیم.
وجود یا عدم وجود نویز، نزدیک بودن یا فاصله گرفتن گوینده از کودک، تکرار یا عدم تکرار پیام، گفته کوتاه یا طولانی، گفتار با سرعت کند یا تند، ابتدا یا انتهای کلمه و عبارت و جمله، مجموعه پاسخی بسته یا باز و نیز صدای آشنا یا ناآشنا متغیرهایی هستند که روی میزان و نوع تاکید آکوستیکی تاثیر می گذارند.
تکنیک خرابکاری عامدانه
روشی است که در آن به عمد کاری اشتباه و غیر منتظره برای تحریک کودک به نشان دادن عکس العمل انجام می دهیم. این تکنیک را می توان برای کودکان نوپا از ۱۸ ماهگی و حتی کمی زودتر شروع نمود.
هدف از این روش ایجاد حالت تعجب در کودک است که معمولاً منجر به پاسخ کلامی از سوی کودک میشود.
روش اجرای این تکنیک به این صورت است که باید عمداً عملی کاملاً غیر منتظره را در میان فعالیت‌های روزمره کودک انجام دهیم. برای مثال هنگام ریختن آب میوه داخل بطری در آن را باز نکنیم این عمل برای کودک تعجب‌برانگیز است و کودک را به بیان کلمه یا کلماتی و حتی در مراحل پایین تر تولید یک صدا جهت ابراز احساسات وامی‌دارد.
برای کودک بزرگتر قرار دادن وسیله در جای اشتباه روشی خوب برای استفاده از این تکنیک است.
زمان بکارگیری تکنیک: این تکنیک را در طول فعالیت های برنامه ریزی شده خود استفاده نمایید.
استفاده از این روش فواید دیگری از جمله ایجاد یک زمان استراحت برای دور شدن از یکنواختی و رسیدن سریع تر به بیان شفاهی در موقعیت های طبیعی از سوی کودک می باشد.
تکنیک توسعه و تعمیم
این تکنیک شامل تکرار یک بخش و یا کل گفته کودک می باشد. به نحوی که از لحاظ نحوی و معنایی به شکل متناسب تری بیان شوند. توسعه شامل گفته صحیح و بهبود یافته همان جمله ای است که توسط خود کودک بیان شده است. یعنی تکرار عین جمله کودک با اصلاح نحوآن به وسیله تاکید روی بخشی که کودک حذف کرده است. توسعه زمانی به کار می رود که مثلاً گفتار کودک دوکلمه‌ای است و ما می‌خواهیم به سه کلمه بسط دهیم یا حرف اضافه به کار نمی رود و ما می خواهیم حرف اضافه را بیفزاییم. تکنیک توسعه گفته کودک را میگیرد و یک جز به آن اضافه میکند. یا جزء اشکال دارد آن را تسهیل می کند و مجدد بیان می کند. پس یک قدم مهم در تکنیک توسعه تشخیص جمله کودک است.
تعمیم نیز شامل گفته اصلاح شده و بهبود یافته کودک می باشد. با این تفاوت که والد به توسعه مفصل‌تر موضوع مورد بحث می پردازد.
تعمیم می تواند به صورت درخواست اطلاعات جدید از کودک در مورد همان موضوع یا ارائه این اطلاعات توسط مادر باشد یا به کاربرد همان اطلاعات قبلی در مورد موضوع جدید بپردازد.
هدف از توسعه در درجه اول اصلاح خطای نحوی می باشد. و هدف از تعمیم افزودن اطلاعات نحوی و نیز اطلاعات معنایی به گفته کودک است.
تکنیک آکوستیکی در کم شنوایی
تکنیک استنباط شنیداری
کلمه آخر جمله یا عبارت و یا یک شعر را حذف کرده و از کودک می‌خواهیم که آن را تکمیل کند.
اجرای تکنیک را با موضوعات آشنا شروع می کنیم و سپس از اطلاعات جدید استفاده می نماییم.
در کودکان کوچکتر از یک شعر آشنا یا شعر مادرانه شروع می نمایم.
در کودکان بزرگتر با استفاده از مفهوم جمله یا عبارت، کودک بخش حذف شده را پیش بینی می کند.
اینستاگرام کلینیک یاشا ـ خدمات گفتاردرمانی ـکاردرمانی ـ روانشناسی در گرگان
