برخی از رویکرد های رفتار درمانی اتیسم:
روشTEACCH
یکی از درمان هایی که در سراسر جهان برای کودکان اتیستیک به کار می‌رود روش درمانیTEACCH از اریک اسکالپر است. که برای کودکان بالای ۱۴ سال نیز مورد استفاده است. این روش درمانی در سال ۱۹۷۲ ابداع شده و توسط اریک اسکالپر به ثبت رسیده است. البته شواهدی موجود است که پروژهTEACCH از سال‌ها پیش از این تاریخ در حدود سال ۱۹۶۶ در دانشگاه کارولینای شمالی در حال بررسی بوده است. واژهTEACCH مخفف درمان و آموزش افراد اتیستیک و کودکان دچار نقصان و فلجی در ارتباطات اجتماعی است.
در این روش به جای اینکه به کودک یک مهارت و توانایی خاص آموزش داده شود. سعی بر این است که به کودک مهارت های آموزش داده شود تا بتواند محیط اطراف خود و رفتارهای اطرافیان خود را بهتر درک کند. برای مثال، برخی از کودکان اتیستیک هنگام احساس‌درد شروع به فریاد زدن می‌کنند. در این روش سعی بر آن است که به کودک آموزش داده شود .تا هنگام احساس درد چگونه با برقراری ارتباط آن را به اطرافیان خود بفهماند.
اساس این برنامه بر این مبتنی است که باید محیط خود را با کودک وفق دهد .نه اینکه کودک خود را با محیط سازگار نماید. این برنامه بر اساس سطح عملکرد کودک آماده گردیده و برنامه ریزی بر اساس نقاط ضعف و قوت کودک است. در این برنامه از یک روش درمانی برای معالجه همه افراد استفاده نمی شود. بلکه برای رسیدن فرد به بیشترین سطح استقلال بهترین و در دسترس ترین روش ها را به کار می برد. بیشترین تاکید روی آن است که به فرد اتیستیک و خانواده‌اش با کاهش رفتارهای اتیستیک کمک شود.
برخی از جنبه های درمانی این برنامه عبارتند از:
بهبود سازگاری: برای بهبود سازگاری از دو استراتژی استفاده می شود. به وسیله آموزش مهارت های کودک را بهبود می بخشند و محیط کودک را تغییر میدهند. این روش ها بر نقض های کودک غلبه می‌کند و باعث کم شدن استرس کودک میشود.
همکاری خانواده: در این برنامه خانواده نقش همکار درمانگر را بازی می کند. درمانگر روشTEACCH تکنیک های درمانی را به خانواده ها آموزش داده و در مورد تغییرات مفیدی که باید در محیط خانه صورت بگیرد توصیه هایی می نماید. زیرا همانطور که اقدامات درمانی در مراکز انجام می گیرد می توان آنها را در خانه نیز به کار برد.
این روش اولین روشی بود که در آمریکا برای کودکان اتیستیک به کار گرفته شد. در این روش از تکنیک های خاصی استفاده نمی شود بلکه برنامه درمانی بر اساس سطح عملکرد کودک پایه‌ریزی میشود. توانایی های کودک بر اساس معیارهای آموزش روانی بررسی می شود و تکنیک های درمانی در جهت بهبود ارتباط، مهارت های اجتماعی و انطباق طراحی می شود. به جای اینکه یک مهارت و توانایی خاص آموزش داده شود و سعی بر این است که به کودک مهارت های آموزش داده شود که بتواند محیط اطراف و رفتارهای اطرافیان خود را بهتر درک کند. مثلاً بعضی از کودکان اتیستیک هنگام درد شروع به فریاد زدن می کند. در این روش به کودکان آموزش داده می شود تا هنگام درد با برقراری ارتباط آن را به اطرافیان خود بفهماند.
اغلب متخصصانی که به کودکان اتیسمی خدمات بازی درمانی ارائه می دهند در حقیقت نوعی از درمان شبیهFloortime Therapy را اجرا می‌کنند.
FLOORTIME یک تکنیک بازی درمانی است که برپایه علائق کودکان اتیسمی به منظور ایجاد روابط و مهارت های ارتباطی- اجتماعی ایجاد شده است.
Play project یکی دیگر از رویکردهای درمانی است که از بازی درمانی به عنوان ابزاری برای ایجاد مهارت ها در کودکان مبتلا به اتیسم استفاده می کند. این تکنیک مثلFloortime بر پایه علایق کودکان ایجاد شده است.
رشد بر اساس مدل روابط متفاوت فردی(DIR/Floortime):
برای کودکان اتیستیک بازی می‌تواند راهی باشد تا آنها از جهان محصور خود بیرون بیایند .و بر همین اساس روش درمانی به وسیله استنلی گریز پین روانپزشک کودک و پروفسور روانپزشکی و علوم رفتاری مدرسه پزشکی جرج واشنگتن ابداع شده است .که فلور تایم یاDIR نام گرفته است.
در این روش سعی بر این است که ارتباط کودک با یک فرد دیگر از طریق برنامه‌های دقیق بازی بیشتر و موثرتر شود.
این روش شامل ۶ مرحله می باشد که کودک در مراحل طی آنها تقلید و چگونه یاد گرفتن را از یک بزرگتر فرا می گیرد. و به عبارتی کودک باید نردبام ۶ پله را طی کند.
فلورتایم برای عناوین زیر نیز مورد استفاده قرار می گیرد:
بازی خود انگیخته
بازی نیمه ساختمند
فعالیتی حسی
فعالیتی حرکتی
نحوه اجرای روش فلورتایم چگونه میباشد؟
در این روش نخست کودک توسط متخصص بالینی روش فلورتایم مورد ارزیابی و تشخیص قرار می گیرد. حدود ۱۰ تا ۲۰ جلسه آغازین در منزل به همراه مشاوره و متخصص بازی انجام می پذیرد. یعنی جایی که مشاور به والدین یاد می دهد که چگونه با اسباب بازی بازی کند .و کودک شان را در جریان باز و بسته کردن سیکل های حیاتی و حساس قرار دهند. جلسات به این منظور در منزل انجام می‌پذیرد که آنجا تنها جایی است که کودک راحت تر است. و تمام اسباب بازی های محبوب کودک در دسترس است.
انواعی از فعالیت‌های فلورتایم برای کودکان اتیستیک:
عبور از تونل: به کودکتان نشان بدهید که چگونه یک ماشین اسباب بازی را کف زمین حرکت دهد. با دیگر اسباب بازی هایی که کودک دارد یک تونل بسازید و او را تشویق کنید که ماشین را زیر تونل به حرکت درآورد و از آنجا عبور دهد. درمانگران می‌توانند با بدن خود از جمله دست ها نیز این تونل را ایجاد کند .هرچند که ترجیحاً در این رویکرد می بایست از اسباب بازی های دیگر استفاده شود. حتماً به یاد داشته باشید بعد از هر موقعیت کودک را تشویق کنید.
کتاب خواندن: با کودک تان بنشینید و کتابی را که دوست دارد انتخاب کنید. سعی کنید فعل انفعالاتی که در کتاب رخ میدهد مانند صداها یا لمس ها را برای افزایش تجربیات کودکتان مهیا نمایید. برای مثال تلاش کنید صدای کلاغ و یا دیگر حیوانات داستان را تا حد امکان ادا کنید. تصاویر را به او نشان دهید یا حتی از او بخواهید صفحه کتاب داستان را لمس کند. در داستان کمی جلو که رفتید از او نیز بخواهید در عینی تر نمودن وقایع داستان با شما مشارکت داشته باشد. می توانید زمانی که بر روی زمین نشسته اید با اسباب‌بازی‌های کودکتان همزمان با خواندن داستان فضای داستان را خیلی ساده بازسازی کنید. از لگو ها می‌توان به خوبی بهره برد.
توپ بازی: به کودکتان امکان دهید که از بین توپ ها با اندازه های گوناگون یکی را انتخاب نماید. به او کمک کنید که توپ را بر روی زمین قل دهد و یا آن را داخل سبدی که بر روی زمین است بیاندازد.و یا با شما بده بستان کند. پس از این تمرین از توپ هایی با اندازه های دیگر نیز استفاده کنید.
ارتباط تسهیل شده
ارتباط تسهیل شده روشی است که فرد اتیستیک ای که نقص زبانی دارد توانایی ایجاد ارتباط در سطحی طبیعی یا نزدیک به طبیعی ایجاد می کند. این روش بر اساس این فرضیه است که اختلال حرکتی فرد مانع برقراری ارتباط در وی میشود. و نداشتن مهارت های ارتباطی در این امر دخیل نیست. پایه گذار این روش یک فرد استرالیایی است که در سال ۱۹۷۰ برای کمک به یک فرد فلج مغزی آن را ابداع کرد. تسهیل ارتباط در این روش به این طریق است که فرد دست یا مثلا بازو(عضوی که بتواند حرکت نماید.) را روی تخته هایی که دارای صفحه کلید است می گذارد. بر روی این صفحه کلید تصاویری وجود دارد و با کمک این تصاویر بدون اینکه به گفتن کلمه یا عبارتی نیاز باشد درخواست خود را نشان میدهد.
سون-رایس:
سون-رایس یک برنامه درمانی مداخلاتی ست که توسط بری نیل کافمن و ساماریا لیت کافمن، کسانی که خود دارای فرزند اتیستیک هستند ابداع شده است. اساس این روش درمانی بر مبنای دوست داشتن و پذیرش بنا شده است. به این معنی که والدین کودک شان را در آغوش بگیرند و به رفتارها و علائم کودکشان توجه کنند .و در این حین به دنبال راهی برای ورود و رخنه به دنیای کودکشان بگردند.
درمان با حیوانات:
حیوانات می‌توانند به عنوان محرکی برای کودکان باشند. توجه کودک را جلب کنند و توانایی شنیدن و یادگیری وی را افزایش دهند. درمان حیوانات شامل تعلیم به سگ، بازی با همستر ها، اسب سواری و یا شنا کردن و آب بازی در کنار دلفین ها می باشد. از نظر روانشناختی کودکان در زمانی که با حیوانات مورد علاقه خود مشغول بازی می باشند. به برقراری ارتباط اجتماعی تمایل بیشتری دارند. همچنین کودکان از این شیوه درمانی لذت برده و احساس رضایت و اعتماد به نفس می نمایند.
اینستاگرام کلینیک یاشا ـ خدمات گفتاردرمانی ـکاردرمانی ـ روانشناسی در گرگان
تمرینات ویژه مرحله تمایز اصوات
ویژگی های شناختی کودکان اتیستیک
1 دیدگاه