مفاهيم پايه زبان برای کودکان با نیازهای ویژه:
گفتاردرمانی خوب در گرگان
فهرست مفاهيم پايه ای زبان که در اين فصل ارائه می شود،مربوط به کاربرد عمومی زبان روزانه کودکان کم توان ذهنی تربيت پذير در خانه و در مدرسه می باشد.اين موضوع بدان معنی نيس که اين مفاهيم بايد به طور مستقيم به کودک اموخته شود،بلکه اين گونه مفاهيم بايد به طور روزمره به کار روند و ياد گرفته شوند.والدين و معلم کودک کم توان ذهنی تربيت پذير بايد همواره اين مفاهيم کاربردی را در نظر داشته باشند و در خلال فعاليت های خانه و مدرسه آن ها را مورد تأکيد قرار دهند و تقويت کنند. کم توانی ذهنی Mental Retardation
فهرست مفاهيم پايه ای زبان به شرح زير می باشد:
بزرگ_کوچک کثيف_تميز
بالا_پايين بايست_برو
رو_زير تر_خشک
داخل_خارج بدو_راه برو
باز_بسته بخور_بنوش
سرد_گرم پر_خالی
بلند_ارام نرم_سفت
بزرگ….کوچک
-
تفاوت موجود در تصوير ها را به کودک نشان دهيد:سگ بزرگ_سگ کوچک.از يک شیء در اندازه های گوناگون استفاده کنيد.
-
تفاوت موجود در اشيای محيط اطراف کودک را به او نشان دهيد:صندلی بزرگ_صندلی کوچک.
-
از کودک بخواهيد تا دکمه های بزرگ را با يک جعبه بزرگ و دکمه های کوچک را با يک جعبه کوچک جور کند.
-
با بريدن دايره هاب بزرگ و کوچک ،تفاوت ميان بزرگ و کوچک را به کودک نشان دهيد.از کودک بخواهيد تا با قرار دادن دايره ی کوچک روی دايره بزرگ،آن ها را با يکديگر مقايسه کند.برای انجام اين فعاليت میتوانيد از مربع و مثلث نيز استفاده کنيد.
-
با استفاده از يک قطعه گچ ،روی کف اتاق يک دايره ی بزرگ و يک دايره کوچک بکشيد.آن گاه از کودک بخواهيد که بپرد توی دايره بزرگ و دايره کوچک.
بالا….پايين
-
با کودک بازی هايي را انجام دهيد که در آن بازی ها از او خواسته شود بنشيند و برخيزد.برای مثال،يکی از اين بازی ها «حمومک مورچه داره،بشين و پاشو خنده دار»است.
-
اشيايي را که برای کودک اشنا هستند به هوا پرتاب کنيد.آن گاه به کودک بگوييد:«من دارم…را به بالا می اندازم،(توپ)…دارد پايين می آيد،(توپ).کودک را تشويق کنيد تا کلمات شما را تکرار کند.
-
بازی«حمومک مورچه داره،بشين وپاشو خنده داره»را انجام دهيد.وقتی کودک می تواند اعمال شما را تکرار کند،بدون استفاده از نشانه ها بصری و فقط با دادن دستور های شفاهی ،ميزان درک او از مفهوم بالا و پايين را بسنجيد.
-
يکی از دست هايتان را بالا نگهداريد.آن گاه از کودک بپرسيد:«دست من کجاست؟»
گفتاردرمانی خوب در گرگان ـحنیف امانیان
رو….زير
-
يک اسباب بازی را روی ميز يا صندلی قرار دهيد.آن گاه از کودک بپرسيد:«اسباب بازی کجاست؟»وقتی کودک مفهوم درست را بيان کرد،اجازه دهيد که او اسباب بازی را بردارد.
-
به کودک دستور دهيد دست هايش را روی ميز يا زير ميز قرار دهد.
-
به کودک دستور دهيد مکعب را روی جعبه يا زير جعبه قرار دهد.
-
به کودک دستور دهيد مجموعه ای از اشياءرا روو مجموعه ی ديگری را زير چيزی قرار دهيد،برای مثال :دايره های قرمز را روی جعبه و دايره های آبی را زير جعبه قرار دهد.
داخل…خارج
-
به کودک دستور دهيد مکعب ها را داخل جعبه بگذارد،يا آن ها را از جعبه خارج کند.
-
ماشين بازی :از کودک بخواهيد که بخواهيد که از ماشين اسباب بازی اش را داخل گاراژ بگذارد و آن ها را از گاراژ خارج کند.
-
در درس های خودتان،مفاهيم داخل و خارج را مورد تاکيد قرار دهيد.برای مثال:گاو داخل طويله است.جوجه داخل لانه است.مادر داخل خانه است.پدر خارج خانه است.
باز….بسته
-
اين عبارت را با اهنگ خاصی بخوانيد:«دست را باز کنيد،بسته کنيد،دست ها را روی پاهای خود قرار دهيد»آوازتان را با حرکت های مناسب دست هايتان همراه کنيد(دست های خود را باز و بسته کنيد).
-
چه چيزی پنهان شده است؟«کودک بايد بتواند شیءپنهان شده را شناسايي کند،همچنين وقتی به وی گفته می شود «چشمان خود را ببنديد و آن ها را باز کنيد»بتواندپاسخ دهد.
-
به کودک با تاکيد بگوييد:«در راباز کن،در را ببند!»
سرد ….گرم
-
يادگيری از طريق لمس کردن:«آب گرم و غذای گرم را لمس کنيد و بگوييد :«گرم»
-
کودک با گذاشتن يک شيشه سرد برگونه اش،سردی را احساس می کند و آن گاه پس از شما کلمه سرد را تکرار می کند،«سرد».
-
به کودک با تاکيد بگوييد:«هوا سرد است،کتن را بپوش!»
-
وقتی اتو می کنيد يآ غذا می پزيد،مفهوم گرم يا داغ را برای کودک ياداوری کنيد و تاکيد نماييد.
بلند….آرام
-
بازی در گوشی:به کودک بگوييد:«آرام صحبت کن!»آن گاه کلمه ای را به آرامی از کودکی به کودک ديگر منتقل کنيد.
-
بازی پژواک:کلمه ای رابا صدای بلند بگوييد و فورا همان کلمه را به آرامی تکرار کنيدو
-
موزيک آرام و بلند را ضبط کنيد.آن گاه از کودک بخواهيد وقتی موزيک پخش شد،به شما بگويدکه صدای موزيک کی بلند است و کی آرام است.
-
هنگام خواب به کودک با تاکيد بگوييد:«آرام باش!»هنگام سرودخواندن به کودکان با تاکيد بگوييد:«با صدای بلند سرود بخوانيد!»
کثيف….تميز
-
وقتی کودک از بازی در خارج از خانه بر ميگردد،به دست های کثيف او اشاره کنيد.بعد از شستن دست هايش ،به دست های تمييز او اشاره کنيد.
-
وقتی کودک صبح به مدرسه می آيد،به لباس تمييز او اشاره کنيد.وقتی لباس او کثيف است،به لباس کثيف او اشاره کنيد.
-
بعد ازصرف غذا،به کثيف بودن ميز اشاره کنيد.از کودکان بخواهيد که ميز را تمييز کنند.بعد از اين که کودکان اين کار را انجام دادند،به تميزی ميز اشاره کنيد.
بايست….برو
-
به کودک آموزش دهيد که به دستور شما گوش دهد.به محض شنيدن دستور «برو»،او بايد شروع به راه رفتن کند.شما هم با رائه يک نمونه،با او راه برويد.به محض شنيدن دستور«بايست»کودک بايد راه رفتن را متوقف کند و در جای خود باستيد.
-
اگر کودک علامت «ايست»را تشخيص می دهد،شما می توانيد از اين علامت برای متوقف کردن استفاده کنيد.
-
با متوقف کردن رفتار نامطلوب،مفهوم ايست را مورد تاکيد قرار دهيد.
تر….خشک
-
وقتی کودک شلوار خود راتر می کند،مفهوم تر بودن را مورد تاکيد قرار دهيد.
-
وقتی کودک دست هايش را خشک می کند ،مفهوم خشک بودن را مورد تاکيد قرار دهيد.
-
لباس های نوزادی را در کلاس درس بشوييد.لباس هارا روی طناب آويزان کنيد و هر از گاهی به آن ها دست بزنيد و بگوييد:تر!»
-
کودکان انجام اين کار را بايد از معلم يا مادر تقليد کنند.
-
وقتی لباس ها خشک می شوند،کودکان بايد آن ها را روی طناب بردارند.
بدو….راه برو
-
به کودکان بازی «بدو…راه برو»را آموزش دهيد.وقتی شما می گوييد :«بدو»هر کودکی می دود. در انجام اين فعاليت ،معلم به عنوان کسی که نشانه ی بصری فراهم می کند،نيز می دود.
-
در مرحله ی بعدی،فقط به طور شفاهی به کودکان دستور دهيد و لزومی ندارد که خودتان هم بدويد.
-
اين بازی را انجام دهيد: اطراف ميز بدوييد،يک کتاب برداريد و آن را روی سرتان بگذاريد و در حالی که سعی می کنيد کتاب را روی سرتان نگه داريد،به آرامی عقب عقب راه برويد.
بخور….بنوش
-
خوردن با دندان ها و نوشيدن با زبان را مورد تاکيد قرار دهيد.
-
هنگام غذا خوردن(عمل جويدن)و نوشيدن،حرکات دهان و شکل لب ها را تمرين کنيد.اجازه بدهيد کودکان هر دو مفهوم را تجربه کنند.
-
به عنوان يک بازی تفريحی به کودکان بگوييد:«سعی کنيد غذای گوشتی خود را بنوشيد»يا«سعی کنيد شير خود را بخوريد يا گاز بزنيد»
خالی….پر
-
مفهوم خالی را با مفهوم تموم شدن همراه سازيد و به تدريج به جای مفهوم تمام شدن،کاربرد مفهوم خالی را افزايش دهيد.بطری ها و جعبه های خالی را به کودک نشان دهيد.
-
از کودک سوال کنيد:«داخل جعبه چه چيز است؟»کودک پاسخ می دهد :«هيج چيز،جعبه خالی است»
-
پيش از صرف ناهار،به شکم خالی اشاره کنيد،بعد از صرف ناهار ،به شکم پر اشاره کنيد.
-
با استفاده از يک جعبه ی شن،پر کردن و خالی کردن ظرف هارابا کودک بازی کنيد.از روش منفی استفاده کنيد.به يک ظرف پر اشاره کنيد و بپرسيد:«آيا اين ظرف خالی است؟»کودک بايد پاسخ دهد:«نه،اين ظرف پر است»
نرم….سفت
-
اشيای گوناگون،مانند:پشم و سنگ را لمس کنيد و آن هارا از نظر نرمی و سفتی مورد بحث قرار دهيد.
-
تفاوت های موجود ميان يک توپ پلاستيکی،يک توپ پشمی و يک توپ پارچه ای را از نظر نرمی و سفتی مورد بحث قرار دهيد.
-
روی ميز بکوبيد و بگوييد:«سفت»
-
به موی سگ عروسکی دست بزنيد و بگوييد:«نرم»
-
به تناوب،بستنی سفت و يخی و بستنی نرم به کودک بدهيد.
