رابطه شیوه خوابیدن با خواندن
و در مورد خواب بویژه خوابیدن کودکان تئوریهای فراوانی وجود دارد.
که به سه مورد زیر تقسیم میشود.
- حرارت بدن
- سطح مایع درون نخاعی
- وضع قرار گرفتن بدن
حرارت بدن :
عامل حرارت بدن اهمیت فراوانی دارد.
کلیه مکاتب فکری در مورد پرورش کودک نشان میدهند که اگر قرار است کودک بخوابد حرارت بدن بایستی در میزان معینی حفظ شود. در هنگام خواب فشار خون پائین می آید، ریتم زدن قلب کندتر میشود، آهنگ تنفس آرامتر میشود، حرارت بدن نیز کمتر میگردد، واکسیژن نیز کمتر مصرف میشود.
همه این فعالیتها مترادف با مرحله رشد نژادی دوران دوزیستی است. اطلاعات و ارقام مربوط به دوران دوزیستی هریک از موارد بالا را به عنوان شرح زندگی دوزیستی شامل بوده و تشریح مقایسه ای حاکی است که دوزیستان با مغزی عمل می کنند که از نظر ژنتیکی بعنوان مغز میانی یا مغز دیرینه ای در انسان وجود دارد.
سطح مایع درون نخاعی :
هنوز هم از تنطیم مایع نخاعی برای خواباندن کودک استفاده میشود. و باور عمومی براینست که هنگامی که نرمه بالای سر کودک برآمده یا مورب است کودک خوب خوابیده. و زمانی که فرو رفته است . کودک نا آرام است. تا اینکه به او غذا داده شود.
اگر کودکی را که نرمه سرش فرو رفته است و نا آرامی میکند. شیر بدهیم در می یابیم که مایع نخاعی مغزی او افزایش یافته و نرمه سرش بر آمده شده و کودک به خواب فرو میرود. در واقع زمانیکه کودک می خوابد و سطح مایع کاهش می یابد. میبینیم که کودک بالای سرش را به کنار تختخواب یا بالاپوش یا بالش خود فشار میدهد. تا فشار سیستم نخاعی مغزی اش افزایش یابد.
این سیستم نخاعی – مغزی دوگانه و به هم مربوط می باشد. و از دو قسمت داخلی و خارجی تشکیل یافته است.
- سیستم داخلی :
شامل دو شکمچه (Ventricles) جانبی، سوراخ منروی (Monro) آنها، شکمچه سوم و چهارم و مجرای سیلویوس (Sylvius) می باشد.
- سیستم خارجی :
دارای فضای نیمه قوسی است که شامل مناطق بر آمده ای به نام مخزن (Cisterns) می باشد.
این دو سیستم، سیستم بسته ای با رابطه مستقیم میان حجم و فشار آنها را تشکیل میدهد. تغییرات فشار و حجم مستقیما از راه سوراخ لوشکا (Luschka) که در گوشه های جانبی شکمچه چهارم و سوراخ مگندی (Magendie) که در سقف شکمچه چهارم است، مبادله میشود.
مادران آموخته اند که کودکان را چنان بخوابانند که بالای سرهایشان به آرامی به بالش فشرده شود . زیرا کودکان خود خوابیدن به این وضع را دوست دارند. و در چنین وضعی بیشتر و بهتر می خوابند.
آشکار است که مرحله نژادی که در آن بالاترین تنظیم میان فشار داخلی و خارجی لازم بوده مرحله دوزیستی بوده است. که آب و هوای محیط فشار مستقیمی را فراهم می کرده اند.
هیچ یک از دوره های رشد نژادی با بیش از یک نوع محیط فشاری سر و کار نداشتند. تنها استثنا در این زمینه مربوط به دوران دوزیستی است که در آن از مغز میانی استفاده میشده . و این همان دورانی است که انسان در آن به خواب میرود.
وضع قرار گرفتن بدن هنگام خوابیدن :
اگر به دقت به کودکان بنگریم الگوی رشدی عجیبی را در آنها مشاهده میکنیم.
آنها در رحم مادر وضع بازتاب ردیفی دوران دوزیستی را به خود میگیرند. و این وضع در استراحت و واکنشهای آنان در زمان پس از تولد نیز دیده میشود.
گسل (Gesell) این الگوی واکنشی را به شرح زیر بیان میکند
” نوزاد 4 هفته ای هنگامیکه بیدار است. در حالیکه سرش به طرفی که ترجیح میدهد برگشته است. به پشت میخوابد و فقط گهگاه سرش را به وسط می آورد.
اغلب اوقات بازویی که سر بطرف آن برگشته، کشیده است، بازوی دیگر در حالیکه در نزدیکیهای سر و سینه قرار دارد، خمیده میباشد. مجموعه سربرگشته، بازوی خمیده و بازوی کشیده را که حدود ۱۲ هفته در هنگام بیداری به زندگی کودک غلبه دارد بازتاب ماهیچه ای گردنی یا Tonic neck reflex می نامند.
کودک چهار هفته ای گهگاه به واکنشهای خیره کننده ای دست میزند. و سرش موقتا در خط وسط قرار میگیرد. و به تلاشهای سختی مشغول میگردد. گاهی با دستهایش با وضع یکنواخت (متقارن) بدنی بال و پر میزند. اما وضع بازتاب ماهیچهای گردنی غیر یکنواخت (نامتقارن) موضعی است که اکثر اوقات اختیار می نماید.”
اصلی که معمولا پذیرفته شده این است که بازتاب ماهیچه ای گردنی پس از 16 هفتگی به سرعت ناپدید می شود. و تنها هنگامی که مراکز عصبی بالاتر آسیب ببیند بصورت بازتاب بیمار گونه آشکار می گردد.
من نشان داده ام که چنین تصوری خطاست. زیرا چنین نتیجه ای هنگامی گرفته شده است که فرد مورد بررسی به پشت خوابیده و بیدار بوده است. اما هنگامی که کودکی روی شکم دراز کشیده و بخواب رفته باشد ( که امروزه هم بیشتر کودکان اینطور می خوابند ) بازتاب گردنی وجود داشته. و باور من این است که این بازتاب و اهمیتی که از نظر سازمان بندی عصبی در آن نهفته است و اثر مهم آن بر زبان ، عاملی حساس در ارزیابی ، درمان و پیشگیری ناتوانی های زبانی است.
لینک های مرتبط با ” رابطه شیوه خوابیدن با خواندن در کودک ”
مراکز تشخیص معلول ذهنی و مشاوره
با ما در ارتباط باشید :