حساسیت زدایی در لکنت:
نقش اضطراب در لکنت:
همانطور که قبلا مشاهده کرديم اضطراب يکی ار عناصر اصلی لکنت است.
وقتيکه فرد دارای لکنت آرام،راحت و با اعتماد است،تمايل دارد روان صحبت کند.زمانيکه عصبی،مضطرب و متزلزل است،بسامد و شدت ناروانی اش به طور مشخصی افزايش می يابد.همچنين مشاهده کرديم که علائم خاص زبانی و موقعيتی با اضطراب همراه بوده و باعث ايجاد ناروايي می شوند.
هدف از حساسیت زدایی، کاهش احساس منفی لکنت است.ما می خواهيم پاسخهای لکنت را از محرکی که به نظر می رسد آنها را برانگيخته می کند جدا نماييم.
ما نمی خواهيم پاسخهای لکنت را از محرکی که به نظر می رسد انها را برانگيخته می کند جدا نماييم.ما نمی خواهيم احساسات منفی را کاملا حذف نماييم،زيرا اگر لازم است مراجعه کننده برای پاسخگويي به رفتار های لکنتش،روش های سازش يافته ای را بياموزد نيازمند اين است که تا حدودی ترس و لکنت را تجربه نمايد.
مسلما اگر حذف کامل اين عنصر اضطراب در لکنت امکان پذير بود،رفتار های لکنت تا اين حد تسريع نمی شد،و بنابرين ما اين کار را می کرديم.
به هر حال ،واقعيت اين است که چند اضطراب مربوط به گفتاربرای مراجعه کنندگان لکنتی بزرگسال وجود دارد و مهم نيست که گفتار چقدر روان می شود.
بنابرين منطق چنين حکم می کند به فرد لکنتی بياموزيم چگونه به جای نشستن به اميد ناپديد شدن معجزه آسای احساسات منفی لکنت،با انها روبهرو شود.يکی از فوايد اضطراب گفتاری اين است که به فرد لکنتی کمک می کند به طور موثر تری رفتار هايش را کنترل نمايد.هر بازيگر ماهری اعتراف خواهد کرد که اگر قبل از رفتن به روی صحنه اضطراب نداشته باشد،احتمالا اجرای ضعيفی خواهد داشت.
اضطراب ،بازيگر را برای اجرايي خوب تحريک می کند و بعضی اضطراب ها لکنتی را وادار می کند تا بر روی رفتار های سازش يافته ای که بايد جهت حفظ روانی گفتار در يک موقعيت گفتاری پر اضطراب از آنها استفاده کند،تمرکز نمايد.شايد يک فرد لکنتی در موقعيت های بدون اضطراب به روانی صحبت کند.و نياز به انجام کار خاصی برای روانی گفتارش نداشته باشد.رويکرد هايي وحود دارد که توسط آنها می توان به درجات متفاوت حساسيت زدايي رسيد اين درجات شامل موارد زير است:
-
شرطی سازی تقابلی
-
تمرين منفی
-
تطابق
-
عدم تقويت
-
تلقين منفی
شرطی سازی تقابلی در حساسیت زدایی سيستماتيک:
شکل سنتی حساسيت زدايي برپايه شرطی سازی تقابلی می باشد.
شرطی سازی تقابلی فرايندی بر مبنای دريافت جوزف ولپ از بازداری تقابلی است که به اين صورت بيان می شود،اگر يک پاسخ ناسازگار با اضطراب قادر به توليد در حضور محرک برانگيزاننده اضطراب باشد می تواند زنجير بين محرک و پاسخ های اضطراب را ضعيف نمايد.تقابل يا شرطی سازی تقابلی که بيشتر در درمان لکنت استفاده می شود رفتار حاکی از اعتماد به نفس و بدون تنش است.
درمان حساسیت زدایی سيستماتيک که از تنش زدايي به عنوان شرطی سازی تقابلی استفاده می کند به شرح زير است:
1)فرد لکنتی معمولا از طريق تنش زدايي تدريجی يا الگويي که به وی پيشنهاد می شود آرام می گردد.اين روش متخصص بالينی را قادر می سازد،در مقابل اثرات درجات متفاوت استرس که می تواند مورد ارزيابی قرار بگيرد،اساس يک گفتار روان را فراهم می کند.
2)بر اساس مصاحبه اوليه،متخصص بالينی يک سلسه موقعيتهای گفتاری را ارائه می دهد که بر اسا محرک برانگزاننده اضطرابشان از کمترين تا بيشترين موقعيت اضطراب اور ترتيب داده شده اند.اين سلسله مراتب بايد در ابتدای هر جلسه ارزيابی شود.ممکن است موقعيتهای اضافه،حذف و يا براساس درک و تجربه لکنتی که بطور پيوسته در حال تغيير است،دوباره ترتيب داده شوند.
3)ابتدا متخصص بالينی،کمترين موقعيتهای اضطراب اور را نشان می دهد.او يک صحنه واضح و پر از جزئيات را برای مراجعه کننده ای که خودش را در ان موقعيت تصور می کند،می سازد. در هر جا که مراجعه کننده احساس اضطراب کند علامت می دهد.متخصص بالينی حالت اضطراب مراجعه کننده را دوباره بازسازی کرده و صحنه را دوباره ارائه می دهد.اين روند تکرار می شود تا مراجعه کننده بتواند اين موقعيت گفتارش را بدون احساس اضطراب مجسم کند.
4)متخصص بالينی به موقعيت بعد می رود و تمام فرايند هارا دوباره شروع می نمايد. اين روند ادامه دارد تا زمانيکه اين سلسله مراتب تمام شود.
اگر مراجعه کنندگان پس از تلاش های کافی همچنان قادر نبود يک مرحله اصلی از سلسه مراتب را تکميل نمايد،متخصص بالينی و مراجعه کننده بايد سلسله مراتب را دوباره ارزيابی کنند.
متخصص بالينی و مراجعه کننده بايد سلسه مراتب را دوباره ارزيابی کنند.شايد اولين مرحله،برگشت به سطح پايين تر باشد تا چند بار تلاش شود و سپس به موقعيتی برگردد که در آن مشکل وجود دارد.شايد مراجعه کننده در موقعيت پايين تر قبل از رفتن به مرحله بعدی سلسه مراتب،به طور کامل حساسيت زدايي نشده باشد.
اگر مراجعه کننده و متصص بالينی به نتيجه درستی نرسند،اين بخش از سلسله مراتب را دوباره ازمايش می کنند.شايد لازم باشد موقعيت همراه با مشکل در سلسله مراتب بالاتر قرار گيرد،يا به قسمتهای جزئي تر تقسيم شود.برای مثال ممکن است «صحبت کردن پای تلفن»يک موقعيت گفتاری با طيف وسيع برای ارائه به يک فرد لکنتی باشد.ممکن است چنين موقعيتی به اين بخش ها تقسيم شود:
الف)شروع تلفن زدن
ب)مواجه شدن با زنگ زدن،که خودش به اين بخشها تقسيم می شود:
-
صحبت کردن با يکی از اعضای خانواده
-
صحبت کردن با يک دوست
-
صحبت کردن با يم غريبه يا برخی از ايـن ترکيبات
همانطور که توضيح دادم،ضعف اوليه اين نوع حساسيت زدايي غير فعال بودن درمان است.مراجعه کننده صحبت نمی کند.به اعتقاد من،زمانيکه اين روند به شکل نقش بازی کردن است،موثر تر می باشد.نقش بازی کردن،نه تنها به توانايي صحبت و نزديک تر شدن به واقعيت می افزايد،همچنين به مراجعه کننده اجازه می دهد از لکنت خودش به عنوان نشانه ای از اضطراب استفاده کند.
زمانيکه مراجعه کننده تنها موقعيت های گفتاری را تصور می کند.ممکن است احساس افزايش اضطراب برايش سخت باشد.
مسلما اين نوع حساسیت زدایی برای تمام مراجعه کنندگان بزرگسال مناسب خواهد بود.اين کارها با مراجعه کنندگان بزرگسالی که باهوش،خلاق و نسبت به کوچيکترين اختلاف اضطراب ،حساس هستند به خوبی عمل می کنند.منطقی ترين رويکرد،تلاش برای درمان و متوقف نمودن سريع ان در صورت رضايت بخش نبود نتيجه ان است.
انواع ديگر حساسيت زدايي نسبت به شرطی سازی تقابلی کمتر ديده می شوند و می توانند به عنوان تمرين هايي در درمان و تکاليف منزل استفاده شوند.
لکنت کاذب به عنوان شکلی از يک تمرين منفی
سالها از تمرين منفی برای کمک به افراد در از بين بردن عادات نا مطلوب استفاده می شده است.اين فرايند بسيار ساده است.
مراجعه کننده عمدا رفتار های ناخواسته اش را توليد می کند.او در برخورد با افرادی که لکنتی هستند،تظاهر به لکنت می کند.
غالبا اين کار«لکنت کاذب»ناميده می شود.اين تمرين ها به مراجعه کننده نشان می دهند که او می تواند بدون واکنش عاطفی،ناهنجاری ايجاد کند.
همچنين ثابت می کنند که مراجعه کننده ،کنترل کننده دهان خود می باشد.او می تواند درباره زمان وقوع لکنت تصميم بگيرد.البته اين مطلب هميشه درست است اما؛شايد فرد لکنتی هرگز اين کنترل را تجربه نکرده باشد.
به عقيده ون رايپرلکنت کاذب به جلوگيری از اجتنابی که او «پمپ ترس» می نامد.،کمک خواهد کرد.در حقيقت فرد لکنتی زمانيکه برای اجتناب يا به تعويق اندازی وسوسه می شود،از لکنت کاذب استفاده می کند.
اجرای ترکيبی از فرار نکردن از يک کلمه يا موقعيت ترس اور و تمرين کنترل بر مکانيزم گفتاری اش در کاهش اضطراب و افزايش اعتماد به نفس نتيجه خواهد داشت.
تطابق _غرقه سازی لکنت
گسترش لکنت کاذب فعاليتی است که «تطابق»يا «غرقه سازی» ناميده می شود.در تطابق به طور پيوسته مراجعه کننده در موقعيتهايي که به طور معمول اجتناب کرده يا به تعويق می اندازد،به لکنت تشويق می شود.
اين امر غالبا به يک ميزان مشخص انجام می شود.فرد لکنتی بايد در زمان های خاص يا يک دوره مشخص انجام می شود.فرد لکنتی بايد بايد در زمانهای خاص يا يک دوره مشخص زمانی لکنت داشته باشد برای مثال،قبل از اينکه اويک گفته را در يک موقعيت خاص کامل نمايد.اين تمرين باعث کاهش شگفت آور اضطراب می گردد،زيرا در ابتدا،لکنتی می مفهمد که لکنت به ترسناکی ای که او هميشه تصور می کرده نيست.
او می تواند به طرز بدی لکنت داشته باشد و برای مدتی طولانی بدون صدمه يا مرگ به برقراری ارتباطش ادامه دهد.
البته هدف نهايي ،روانی گفتار می باشد اما اين مهم است که مراجعه کننده ياد بگيرد لکنت در بدترين شکلش يک تجربه ويران کننده نيست مگر اينکه او خودش آن را ويران کننده سازد.
عدم تقويت_تمرين غلبه بر ترس:
در برنامه عدم تقويت،مراجعه کننده کلمه ترس آور بارها و بارها تا زمانيکه بتواند آن را به طور روان بيان نمايد.تکرار می کند.معمولا 4يا5تمرين مورد نياز است.اما ممکن است هر بار فرد لکنتی به بيش از 15تا 20 تمرين احتياج داشته باشد.
در اين فعاليت،مراجعه کننده فرصت دارد در حاليکه از يک تمرين به تمرين ديگری می پردازد.روند روبه بهبود کاهش نابهنجاری را حس کند.
همچنين او می فهمد که حتی با ميل خودش قادر به بيان روان «دشوار»ترين کلمات است.هر چه بيشتر خودش را به گفتن کلمات ترس آور مجبور کند.کمتر از آنها می ترسد و اعتماد به نفس بيشتری در مورد توانايي اش در روانی گفتار به دست خواهد آورد.
تلقين منفی_مقاومت کردن
امکان دارد متخصص بالينی در مورد مراجعه کنندگانی که قادر نيستند آن را به کار ببرند،از تلقين منفی استفاده نکند .در اين تمرين،متخصص بالينی بر اساس ويژگی های تلفينی خود فرد لکنتی،يک سری نگرشهايي منفی را رائه می دهد.برای مثال،متخصص بالينی به مراجعه کننده می گويد تلفن بزند و می گويد،با تو شرط می بندم که در زمان تلفن لکنت داری،فايده اين تمرين زمانی معلوم می شود که مراجعه کننده نشان می دهد اين عقيده در او تاثيری نداشته است.او نسبت به ترس از لکنت مقاوم می شود.
انجام اصلاح به طور خودکار در لکنت
درمان لکنت زبان با برنامه کمپرداون
آگاهی از لکنت ـ حساسیت زدایی لکنت
ايجاد انگيزه در کودک کم سن در مراحل پيشرفته لکنت
اینستاگرام کلینیک یاشا ـ خدمات گفتاردرمانی ـکاردرمانی ـ روانشناسی در گرگان
